gnothi seauton

• kendini bil. delphoi tapınağı’nda yazar ve çoğunlukla yedi bilge’den solon’a âit olduğu söylenir.
  
  herakleitos, bu sözün verdiği ilham ile, “kendimi bir araştırma nesnesi hâline getirdim.” diyor. sokrates, bu sözü hatırlatarak, “sorgulanmamış bir hayat yaşamaya değmez.” diyor.
  
  kişi, kendinin kim olduğunu bilmiyorsa hiçbir şey bilmiyor demektir.
  
  stilbon’un ülkesi fethedilir, eşi ve çocukları öldürülür, evi yakılır. muzaffer komutan, ona, “her şeyini senden aldım!” der. o ise, sükûnetle, “onları bana talih vermişti ve benden o geri aldı. ben sadece kendime sahiptim ve hâlâ kendimleyim. sen benden hiçbir şey almadın.” der.
  
  epiktetos da aynı görüşü paylaşır. sık sık, “kişinin her şeyi sadece kendisidir, kendi dışında da hiçbir şeye sahip olamaz.” der. dolayısıyla, eğer ki bir kimsenin her şeyi yine kendisi ise ve o kimse kendinin kim olduğunu bilmiyor ise, hiçbir şey bilmiyor demektir.
  
  işte, delphoi tapınağı’nda yazan “kendini bil!” sözünü böyle anlamak gerekir. bu emir, kişiyi, her şeyin bilgisini aramaya çağırır. kişi kendini bilebilir mi? kendini bilmek de ne demek? kişi kendini nasıl bilebilir? bu soruların objektif bir cevabı yoktur. keşke olsa, ama yok! tam da bu sebeple, sokrates şu sözü söylüyor:
  
  “bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.”
  
  çünkü hem kendini hem de kendini nasıl bilebileceğini bilmiyor. dolayısıyla hiçbir şey bilmiyor. onun “daimonion”u çok fazla önemsemesinin de nedeni bu. mademki kişinin kendini nasıl bilebileceğinin objektif bir kuralı yok, bu durumda felsefe ve yaşamak, sonu belli olmayan bir arayıştan başka bir şey değildir ve tanrısal bir şey olan daimonion da kişinin, bu arama uğraşında sahip olabileceği yegâne rehberdir.