kendi kendini gerçekleştiren kehanet

• ilk kez 1948 yılında robert merton tarafından ortaya atılmıştır. kendini gerçekleştiren kehanet "sır" kitabında bahsedilen çekim yasası, mevlana'nın "ne düşünüyorsan osun" sözü ile ifade edilmek istenene benzer esasında. şöyle ki başlangıçta gerçeği yansıtmayan bir algı bir süre sonra mümkün hale gelebilir. bu bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde yapılabilir. uygun olsun olmasın bir beklenti oluşturduğumuzda, beklentimize uygun hareket etmeye başlarız ve buna uygun bir geribesleme alırız. dolayısıyla da bu beklenti gerçek olabilir. yani bir davranışın yanlış tanımlanması, yanlışı doğru hale getiren başka davranışlara yol açabilir.
  öyle olmadığı halde sıkıcı bir insan olduğunu ve kimsenin kendinden hoşlanmadığını düşünen biri buna uygun olarak çekingen ve soğuk davranışlar içerisine girip insanları kendinden uzaklaştırır. sonuçta başlangıçtaki çarpık algı mümkün olmuş, "kehanet" kendini gerçekleştirmiştir.
  bununla ilgili güzel bir örnek de şudur:
  1982 yılında, çok sayıda gazeteye aynı anda yazan bir borsa tahlilcisi, borsa endekslerinin önemli ölçüde düşeceğini tahmin eder ve sayıları milyonları bulan okuyucularına ellerindeki hisseleri çabucak satmalarını tavsiye eder. okuyucuları ve tahmini duyanlar satarlar ve tahmin edildiği üzere, borsa fiyatları tehlikeye girer. şimdi burda borsanın düşeceği tahmin edilmeseydi de borsa düşecek miydi? yoksa kehanet kendini mi gerçekleştirmiştir?
  olumsuz düşünme olumsuz şeyler olur, korktuğum başıma geldi' ler de bir nevi kendini gerçekleştiren kehanettir aslında. yapılan bazı deneyler ve araştırmalar sonucu görülmüştür ki insanlar üzerinde büyük bir yaptırım gücü de mevcuttur bu meretin.