russell's teapot

• "russell's teapot" (türkçe'de "russell'ın çaydanlığı" olarak da adlandırılabilir) filozof bertrand russell tarafından formüle edilen bir analojidir. bu analoji, bilimsel olarak yanıltılamayan iddiaları yapan bir kişinin kanıt yükümlülüğünün olduğunu, diğerlerinin ise yalanlama yükümlülüğünün olmadığını açıklamaya yöneliktir.
  
  analojinin anlatımı şöyledir: düşünün ki güneş ile dünya ve mars arasında bir yerde bir çaydanlık dönüyor. russell'a göre, bu çaydanlığın var olduğunu iddia eden bir kişinin iddiasını destekleyecek kanıtlar sunması gerekmektedir. bu çaydanlığın varlığını yalanlamaya çalışmayı beklemek doğru değildir, çünkü bu iddia bilimsel olarak yanıltılamayan bir iddiadır (yani gözlem veya deneylerle test edilemez veya doğrulanamaz).
  
  bu analoji, filozofik veya bilimsel tartışmalarda, iddia eden kişinin kanıt yükümlülüğünün olduğu ve diğerlerinin iddianın yalanlanmasını bekleme hakkı olmadığı fikrini açıklamaya yönelik olarak sıklıkla kullanılır. diğer bir deyişle, eşsiz bir iddia yapan bir kişinin iddiasını destekleyecek kanıtlar sunma yükümlülüğü vardır, diğerlerinin ise iddianın yalanlanmasını bekleme hakkı yoktur. bu ilke bazen "russell's teapot principle" (russell'ın çaydanlığı ilkesi) veya "kanıt yükümlülüğü ilkesi" olarak da adlandırılır.
  
  bu ilke, tanrı'nın varlığı ile ilgili olarak da kullanılabilir. örneğin, bir kişi tanrı'nın varlığını iddia edebilir, ancak bu iddia bilimsel olarak yanıltılamayan bir iddiadır ve bu nedenle iddia eden kişinin tanrı'nın varlığını destekleyecek kanıtlar sunması gerekmektedir. diğerleri ise tanrı'nın varlığını yalanlamaya çalışmak yerine, iddia eden kişinin kanıtlarını beklemek zorundadır. bu ilke, "russell's teapot principle" (russell'ın çaydanlığı ilkesi) olarak da adlandırılır ve filozofik ve bilimsel tartışmalarda iddia eden kişinin kanıt yükümlülüğünün olduğunu vurgular.
  
  bununla birlikte, "russell's teapot" analoji (russell'ın çaydanlığı analojisi) sadece tanrı'nın varlığı ile ilgili iddialar için değil, aynı zamanda diğer bilimsel olarak yanıltılamayan iddialar için de kullanılabilir. örneğin, bir kişi psikokinezi (psişik güçlerle nesneleri hareket ettirme) gibi bir olayın gerçekleştiğini iddia edebilir, ancak bu iddia da bilimsel olarak yanıltılamayan bir iddiadır ve iddia eden kişinin bu iddiasını destekleyecek kanıtlar sunması gerekmektedir.