efe

• zeybekler arasında en yiğit olan, sözü geçen, dağda zalimlere korku, düzde mazlumlara umut veren, ege'nin robin hoodlarının en kıdemlilerine verilen isimdir. efe-zeybek-kızan hiyerarşisinde en üst basamağı oluştururlar. efe'nin ettiği ettik, dediği dediktir. kararına karşı çıkılmaz, çıkan olursa öldürülür. efe dediğin düze indi miydi, açları doyurur, fakiri giydirir, gençleri evlendirir. bir yerde birilerinin "gereğinden fazla" paraya-pula sahip olduğunu "düşünüyorsa da" hiç merhamet göstermeksizin, halkın rızkını dağıtmak için konak basar, bağça yakar. ufacık bir haksızlık yaptığını düşündüğü kişiyi tereddütsüz vurur. düşmanına da, düşmanının ölüsüne de saygı gösterir. ama insan hayatıyla oynayanları düşman bile bellemez, gerekirse canlı canlı ateşe atar. bir taraftan insanlara yardım etmeleri, bir taraftan haklısını-haksızını kendi kriterlerine göre belirleyip adam öldürmeleri ile sağlam bir dilemma örneği çizer efeler. evet, fakir halka, ezilen insana yardım, gerektiğinde koca osmanlı'yı karşılarına alıp halka destek, "yiğit" dediğin adamın yaşam borcudur onlar için. ancak zeybek yemininde de geçtiği gibi, "yiğitlerde merhamet yoktur."