the tree of life

• filmi uzun bir sure bekledikten sonra dun aksam nihayet izledim; gerci yorgundum, hakkini vermek icin bir kez daha izlemek lazim. simdi, sunu soylemeye gelmistim; gordugum kadariyla filmin yenilikci olup olmadigi konusunda tartismalar olmus. bence, bir bakima yenilikci. dinozor, bing bang, bunlar yenilikci seyler. ama a space odyssey ile karsilastirilmasi bile aslinda o kadar da yenilikci olmadigini ele verir gibi, en azindan kendine benzeyen bir ornegi mevcut, kubrick already did it. maymun olmaz da, dinozor olur, bir yerde ikisi de ayni seyi imliyor. sadece ayni yonetmenin baska bir isiyle karsilastirma olsun diye soylemiyorum, ama mesela badlands gorunuste daha alisilageldik bir anlatiya sahip olmasina ragmen, goruntu ve sezginin o muhtesem uyumunu nefis bir sekilde kullanmasi acisindan bence daha yenilikciydi. daha once izledigim hicbir seye benzetememistim.
  
  ama tree of life'ta yenilikci olan sey, anlatim tekniginden cok, anlattigi konu: varolus. bu meseleyi, sanirim temsil edilis zorlugu acisindan, sinemada pek goremiyoruz. cunku varolusu, "varolus sancisi ceken" adam gostermeden anlatmak cok zor, ve fakat varolus her zaman sancili degil. ayni sorun edebiyatta da var; sartre'in "varolusculuk" akimiyla ozdeslesmis romaninin adina bakin: bulanti. ama o zaman da ne oluyor, varolus'u degil de, varolus sancisi ceken adami anlatmis oluyorsun, oysa ikisi ayri seyler.
  
  peki varolusu anlatmak icin dinozor gostermek sart miydi? hayir degildi. ama bahsettigim temsil sorununu asmak, varolusu insan-merkezcilikten cikarip daha kozmik bir temele oturtmak icin secilen bir yol olarak bakmak lazim. humanist acidan bakacaksak, soyle dusunmek de mumkun: bu film insan denen seyi olabilecek en kapsamli sekilde anlamaya calisiyor. peki, insan nereden geldi? cok eskiden bir goktasinin dunyaya biraktigi hayat cekirdeklerinden. hepimiz yildiz tozuyuz, ama bu gercegi hayati sorguladigimiz yogun zamanlarin disinda pek hatirlama ihtiyaci hissetmiyoruz. peki ne zaman hissediyoruz?
  
  sevdigimiz birini kaybettigimiz zamanlarda, o aci, kaybedilen kisiyi asip, butun bir varolusa sizar; butun sebep-sonuc iliskileri o kayip etrafinda yeniden sekillenmeye baslar. cunku kaybedilen sadece bir kisi degil, bir dunyadir. "dunya"nin ilmekleri ancak boyle yogunluklu zamanlarda cozulur; sonra en bastan orulur. filmde oglunu kaybeden annenin surekli sordugu "neden?" sorusunun ozu de, "neden onu kaybettim?" degil, "her sey neden var?"'da sakli bence. o dinozor meselesinde de gecerli ayni soru: dinozorlar neden yok oldu? yok olacaklarsa neden varoldular? varligin anlami ne? yani, malick metafizigin en temel sorusu ustune cekmis filmi. daha ne yapsaydi?
  
  ama yine de, bence bir badlands degil. ehehehe.