gözlemci etkisi

• der ki:
  
  "genç şimdi deney yapıyosun güzel ama sen ne olup bittiğini anlayayım derken sisteme müdahele ediyosun, onun izolasyonunu bozuyosun, deneyin sonucunu da değiştiriyorsun."
  
  heisenberg belirsizlik ilkesi ve schrödinger'in kedisi bunun çok meşhur örnekleri. wikipedia'da gündelik hayatan güzel örnekler var; örneğin sıcaklık ölçerken cıvalı termometrenin de ortamdan biraz ısı çalması, ya da voltmetre ve ampermetrenin de ideal olamaması yüzünden devrede değişikliğe yol açması.