iranlı

• kadim akamenid, pers, sasani, safevi imparatorluklarını kuran kültür membaı 'halklar'ın modern yansımasını oluşturan 'halklar' topluluğu.
  
  azerisinden lorisine; belucisinden farsına; mazendaranisinden arabına tür tür halkların oluşturduğu iranlılar -ki şu güne kadar mazendarani, azeri ve farsi kökenlilerini tanıyabildim- iranlı olmaktan gurur duymaktalar. vatan ve/veya millet kavramlarından ziyade o kadim topraklarda birlikte yarattıkları kültürle gurur duyuyorlar. ben bu tanıma aslında özbekleri, pakistan'ın batısındaki unsurları ve tacikleri hatta ve hatta meşhed'in azıcık doğusundaki batı türkistan topraklarının bir kısmında yaşayan türkî unsurları da ilave etmenin mantıklı olacağını düşünüyorum. çünkü tarih boyunca halkların etkileşimi o denli muazzam olmuş ki türkî dillerden bugün en az beş tanesi farsça'dan muazzam etkilenmiş. türkiye türkçesi'ni falan hiç katmıyorum bu sınıflandırmanın içerisine. aslında bana göre fırat'ın doğusundaki topraklarda konuşulan türkiye türkçesi diyalekti kesinlikle bu etkileşim içerisinde sayılmalıdır. akkoyunlu ve karakoyunlu kabilelerinin yerleşimleri olduğu söylenmeli tabii fırat'ın doğusundaki bu toprakların. bu kabilelerin kökenlerini ise faruk sümer'in eserlerinden inceleyebilir meraklısı. faruk sümer'in ismini vermemin temel sebebi akkoyunlular üzerine dil çalışmalarında kendisine hayli yoğun referans verilmesindendir. yoksa kaşına gözüne hayranlığımdan değil.
  
  neyse konuya dönecek olursak iranlıların taaref dedikleri incelik hastalıkları var örneğin. 'lafta kibarlık' diyorum ben buna. örneğin iranlı bir arkadaşınızın giydiği bir kıyafeti beğendiniz, 'ne güzel' falan dediniz, al senin olsun! cevabını sakın ola ciddiye almayın. bu taaref denilen şey işte. ya da diyelim yemeğe davet edildiniz iranlı bir arkadaşınıza, afedersiniz kusana kadar yemezseniz -ki iran kültürünün insanüstü porsiyonlarını ve leziz mi leziz yemeklerini göz önüne alırsak- büyük bir saygısızlık olarak görülür.
  
  incelik kültürlerine ait unsurlara dillerinde de bolca rastlanır. burada tür tür örnek vermek isterdim ama zaten hafiz ve sadi okuyan varsa ne denli muazzam cümleler çıkabileceğini hayal edebilir.
  
  sözün özü doğu medeniyetlerinin inceliklerinin en rafine hali iranlı'larda bulunur muhtemelen. erkekleri bile nazlı olan bir kültürün kadınları da bir o kadar nazenin. ayrıca gözlerin güzelliğinden mi yoksa bakışların şehlalığından mı iranlılar -tüm unsurlar dahil edilebilir- pek seksidir.
  
  bu unsurların kendi aralarında da bir çekişme yok değildir hani. örneğin iran'ın güneyinde bulunan ve farsların yaşadığı isfehan ve azerilerin gurur duyduğu kuzey'deki tebriz ile ilintili tatlı bir çekişme vardır. o bile şiirsel.
  
  isfehanlılar der ki: isfehan nisf-i cehan (isfehan dünya'nın yarısı demektir); bunu duyan tebrizli hemen yapıştırır: eger tebriz ne başed (eğer tebriz olmayaydı)
  
  tarih boyunca iran'ı iran yapan kültürün yaratıcıları, mirasçıları ve taşıyıcıları.
  
  istedikleri gibi yaşayıp daha özgür olacakları günlere. basselamet!
  
  edit: iran müzik kültürü açısından ekollerinden shehram nazeri gibi bir değeri çıkartan iran kürtleri'nden bahsetmediğimi belirterek uyardığı içine reinneye müteşekkirem. spas!