tevrat

• "tevrat, üç bölümden oluşan yahudilerin kutsal kitabı eski ahid'in ilk bölümüdür. ibranice yazılmıştır. bu dildeki adı, kanun ve şeriat anlamına gelen torah'dır. (torah'ın sonundaki "he", illetli harflerdendir. arapça'da olduğu gibi okurken söylenmez.) torah, yahudi kültüründe, hem eski ahit'in bütünü hem de onun ilk beş kitabı için kullanılır. beş bölüm olması nedeniyle batı'da pentateque denir. müslümanlarca israiloğulları'na peygamber gönderilen hz. musa'ya inen kitap olarak kabul edilir. islamiyet'e göre, dört büyük kitaptan biridir. islam kaynaklarında eş'ar-ı hamse olarak geçer.
  
  ilk indiği halini korumadığı halde yahudiler, tümünün tanrı'nın vahyiyle yazıldığına inanır. oysa tesniye'nin sonunda musa'nın ölümü ve gömülüşü yazılıdır. buna rağmen bu beş kitabın hepsinin tanrı'nın vahyi ve musa'nın eliyle yazıldığına inanmak yahudilere farzdır. tevrat'ın ibranice en eski metni m.s 9. yüzyıl tarihini taşır.
  
  tevrat bir kitaplar toplamı olmadan önce, sözlü bir halk geleneği halinde hafızalarda yaşamıştır. asıl tevrat, 2 bin yılı aşkın zaman süresinde, rivayetten rivayete, tercümeden tercümeye ve bunların doğal sonucu olarak yapılan düzenlemelerle şekil değiştirmiştir. yemek şarkıları, hasat sonu şenlik şarkısı, çalışma sırasında söylenen ünlü kuyu şarkısı (sayılar 21,17) gibi şarkılar; mersiyeler mersiyesi gibi evlenme şarkıları, matem şarkıları, savaş türküleri, dualar ve beddualar tevrat'ta yer alan sözlü gelenekler arasındadır.
  
  tevrat'ın yazıya geçirilmesi 13. yüzyılın sonunda gerçekleşir, ancak bu yazım sırasında pek dikkatli davranılmadığı görülür. örneğin, bizzat allah'ın elinden çıktığı kabul edilen on emir, çıkış (20, 1-21) ve tesniye'de (5, 1-30) farklıdır. bugünkü tevrat'ın, dört ayrı rivayetin birbirine geçirilmesinden meydana geldiği daha 19. yüzyılda anlaşılmış ve kabul edilmiştir."