hollandalı espri anlayışı

• hollandalilar cok eskiden avrupa'da espri anlayislari ile bilinseler de kilisenin gulmeyi ve espriyi yersiz gormesi yuzunden ta 1960'lara kadar yuksek sesle gulmek ayip sayilan bir seydi. hatta 2. dünya savaşında ülkeye gelen amerikan askerlerine "çok espri yapmayın, halk bunu hoş bulmaz" denilmişti. bunun sebebi de şu: bu ülke 1960'lara kadar katolik, protestan, sosyalistler arasında oldukça bölünmüş bir şekilde yaşamaktaydı. her grubun kendi okulları, gazeteleri, dernekleri mevcuttu ve birbirleri ile iletişimleri azdı. bir katolik ve bir protestanın evlenmesi örneğin oldukça nadir olan bir durumdu. katolik ve protestan liderlerinin ve kiliselerin gruplar üzerindeki etkisi büyüktü. 1960'larda bu gruplaşma ve dinin etkisi azalmaya başladı ve ilk defa kilise, para ve diğer konularla dalga geçilebilmesi kabul görmeye başladı.
  
  günümüz hollanda mizah anlayışını b612 şurada^* anlatmış ama ben meraklısına birkaç örnek daha vereyim. öncelikle bu mizahta her şey ile dalga geçilebilir. diğer kültürlerde tabu olabilecek şeyler, örneğin bir engelli ile dalga geçmek, bir yabancıya yabancılığı üzerinden giydirmek, kadınlara seksist yakıştırmalar yapmak bu mizahta gayet doğaldır. bu, biraz da hollandalıların fikir ve konuşma özgürlüğünü yorumlama şekli yüzündendir. örneğin merhum theo van gogh insanların birbiri ile her konuda dalga geçebileceğini hatta hakaret edebileceğini, bunun kısıtlanamayacağını söylemişti. bu yüzden söyledikleri yüzünden seksist, ırkçı ve yabancı düşmanı damgası yemişti. başka bir örnek: ünlü hollandalı komedyenlerden hans teeuwen denk geldiğim bir şovunda tüm kadınların "kuthoeren", yani "cunt whores", yani "amcık orospular" olduğunu söylemişti. seyirciler arasında bulunan kadınlar da katıla katıla gülmüştü bu tanımlamaya. çünkü adamın gerçekten böyle düşünmediğini, bu kadar saçmasapan bir şeyin çok absürt gülünecek bir şey olduğunu düşünüyorlar. başka bir örnek: bir hollandalı ve bir fas asıllı hollandalı bir süpermarket önünde başka bir hollandalıyı öldürüyor. olaydan kısa bir süre sonra bir komedyen şu şakayı yapıyor: "yabancıların entegrasyon sorunu var diyorlar ama bakın bu konuda entegrasyonu sağlamışız". yani amerika'da bulunan political correctness burda bulunmaz.
  
  bunun dışında hollandalılar genel olarak sözlere ve kelimelere fazla önem vermezler. o yüzden "bana ana bacı yaptın" diye kızmazlar. "shit", "fuck" gibi kelimeleri ve bunların hollandaca benzerlerini çok rahat kullanırlar. mizaha dönecek olursak kelime oyunlarına dayalı espriler bulunmaz. merdivenden düşen bir adama gülünür, mevcut tabulara karşı çıkan şeylere gülünür, absürt şeylere gülünür. fakat bu bir big lebowski tadında bir absürtlük değildir. bu ülkede radyoyu açtığınızda bir reklamdaki kişinin neden bir zihinsel engelli gibi konuştuğunu merak ediyorsanız, etmeyin, muhtemelen anlayamayacaksınız. sonradan öğrenilebilecek bir mizah anlayışı değildir. hollanda mizahına sadece hollandalılar güler.