the corporation

• bir yale ogrencisinin de yorumlarini okumama onayak olmus bir filmdir bu:
  
  yale ogrencisi "uzman olmadigi bir konuda" hemen "uzman" olduguna emin oldugu bir adama soruyor, havanin ozellestirilmesi konusunda uzman da diyor ki: "iyidir, genellikle guzel isler". arguement by authority` simidine sariliyor diyor ki, "evet dikkat ceken bir tutum, tartisilmali, ama abartildigi gibi degil."
  
  abartildigi gibi olmayan durumda "biyolojik varliklar" patentleniyor, walmart'in cok ucuz olmasi (ki bu konuda silmeseydi benbirpipodegilim in enfes bir entrysini gorecektik) "arti deger" olarak sunuluyor, corporationlarin bireye yukledigi risk'in paylasilmis olmasinin istirakci ve yatirimcilarin "ilerleme"ye faydasi dokundugunu soyluyor.
  
  ilerleme evet, ama nereye ilerliyoruz? her "ileri" sadece bir iyi kotu deger olceginde "ileri" midir?
  
  evet, ilerliyoruz bir ucuruma, yarattigimiz canavarin agzina dusen bir ucuruma ilerliyoruz. yaptigi hic bir seyden sorumlu olmayan, tazminat odeyerek, tazminat odemek icin butcesinde odenek ayirabilecek kadar guclenen, kontrolu kimse de olmayan zihinsiz, beyincisz, bir kopekbaliginin karnina dogru ilerliyoruz.
  
  musteri'nin, muhatabin kontrolunun "esas" sanildigini zannedecek sapsalliga ilerliyoruz. amerika gibi dev bir ekonomide dahi "yontemleri" ne olursa olsun ucuzu tuketmeye "mahkum" olan "calisan fakirlerin" mecburi son duragina dogru ilerliyoruz. sovyet sistemini aratmayan tek guc, tek pazar, tek fiyatlandirma dev tuzel kisiliklerin, corporationlarin dunyasina ilerliyoruz. herkesin ancak sunulanin icerisinde secim yapabildigi, alternatif yaratanin aninda "sirket bunyesine katildigi" kisiliksiz, kimliksiz bir duzenegin icine ilerliyoruz.
  
  kar icin her turlu negatif dissaligi cevresine, insalara yukleyebilen bir canavar ordusunun emrinde, kul gibi kole gibi ilerliyoruz.
  
  gotunu new england'a dayayarak ozellestirmenin savunmasini 3 maddede yapan "yale"li ogrenci ekonomi okuduguna cok seviniyor, filmde hic bir "ekonomist olmamasina" mevcudu savunamamasina uzuluyor. istiyor ki bir otorite gonlunu rahatlatsin. istiyor ki 3. dunyada "ozellestirme"
  
  1- kapital'in basibozuk, curumus burokrat ve hukumet yetkililerine gitmemesini
  2- kurumlarin "musterilere" sorumlu olmasini
  3- alt yapinin yetersiz oldugu durumlarda dis yatirimciya imkan yaratmasini
  
  saglasin.
  
  o kadar gerizekali ki satirbasi okudugu ekonomi kitabinin otesini goremiyor, zannediyor ki:
  
  1- basibozuk burokrat, curumus politikacilar sadece "mutlak devletci" toplumlarda var olan, dis yatirimin oldugu kurumlarda ortadan kalkan bir kurumdur.
  2- kurumlar musterilerine karsi sorumlu olduklari anda sorumluluklarini yerine getirmek ile yukumlu olurlar, aksi harekette bulunamazlar.
  3- alt yapinin yetersizligini ancak ve ancak kar beklentisi icinde olan dis yatirimci ve kapital cozebilir.
  
  unutuyor ki:
  
  1- basi bozuk burokrat ve politikaci dis yatirima ve ihalelerin boyutuna gore yasama ve yurutmeyi manipule edecektir. para buyuk bir "burokrat havuzuna" gidecegine "yonetimde" olan, karar hakki ve inisiyatifi satin alinabilir "kucuk bir cevreye" dagilacaktir.
  
  2- basi bozuk ve curumus yolsuz hukumetlerin "hulle" ettigi, tepeye oturttugu kurum ve tuzel kisilikler boylesi bir "kanuni" cercevede musteriye sorumluluk duygusuyla hareket edecek, sorun ve problemlere bu yuzden icab edecek, vakit ayiracaktir. saniyor ki ozellestirmeden buyuk parsayi toplayanlar birbirini kollayacak, centilmenlik anlasmalari ile fiyat ve programlari hizmet kalitesine gore degil, karlilik ilkesine gore olusturacak, kesinti ve negatif dissalliklari calisan ve halka yansitacaktir. olais bir haksizlikta, ayipli hizmette "musteriyi, yagli kapiyi urkutmemek isteyen" uhukumet ve ozellestirmeden sorumlu burokrasi "yargi"ya mudahale edecektir.
  
  3- dis yatirimin getirdigi alt yapi, dis yatirimin mulkiyetinde kalacak, dis yatirimin ve "dis" kokunun istegi ve arzusuna gore hareket ettirecek dis ve ic politikalari belirlemekte on ayak olacak truva ati vazifesi gorecektir. dis yatirim alt yapiyi ancak "kendisini ilgilendiren" cografya ve cercevede sinirli tutacak, kar'a hizmet etmeyen, fizibil olmayan bolgeleri sallamayacaktir.
  
  yazdiklarini okudukca, verdigi orneklere baktikca (hindistandaki hava yollari ornegi misal: yabanci sermayenin ozellestirdigi rakip havayollari, milli havayollarinin da "etkinlesmesini" saglamis. daha ucuza seyahat etmenin yegane sebebi bu imis. hindistan ve dunyanin butun ulkelerinde havayoillari ucretlerinin "inmesi" fiyatlandirmanin ancak ve sadece rekabet ile asagi cekilebilmesinden degil, ozellestirmenin calisanlarina zerre sigorta, emeklilik, saglik sigortasi, sendikalasma araligi saglamamasindan da kaynaklanir. boylesi fiyat azaltma politikalarinin nihai hedefi, agresif fiyatlandirma, batmakta olan sirketleri birlestirme ve isci ucretlendirmesi ve kalite kontrolu uzerinde tek yetki sahibi olan walmart muadili sirketlerin olusmasi ile nihayetlenir. tek sirket fiyatlari istedigi gibi sallandirir, kalite araligini da istedigi gibi oynatir. ahlaki ya da toplumsal bir "gorev" ya da borcu olmayacagi icin tekel oldugu kurumda istedigi gibi at kosturur. bu durumda ozellestirme, orta vadeli tekellesmeden baska bir sey olmakta midir?)
  
  objektivitenin yukuyle bin bir retorik yapanin su kriter ve secenekleri dahi yanitlayamayarak, ekonomistler olarak amacimiz sudur, budur idealizmi yapmasini anlayamiyor, anlamlandiramiyorum.