dönemsellik ilkesi

• dönemsellik ilkesi
  
  dönemsellik ilkesi, işletmenin sürekli olması nedeniyle sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasını ifade etmektedir.
  
  a) vergi mevzuatı açısından dönemsellik
  
  vergi usul kanunu’nda, dönemsellik hesap dönemi olarak ifade edilmiştir. vuk/174. maddesinde “defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır…” denilmektedir.
  vergi usul kanunu’na göre, işletmeye ait kıymetlerin her hesap dönemi sonunda değerlemeye tabi tutulması dönemsellik ilkesinin bir gereğidir. vuk/283.maddesinde; “gelecek bir hesap dönemine ait olarak peşin ödenen giderler ile cari hesap dönemine ait olup da henüz tahsil edilmemiş olan hasılat, mukayyet değerleri üzerinden aktifleştirilmek suretiyle değerlenir…” , vuk/287. maddesinde ise; “gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.” denilmektedir. bu hükümlere göre, bir dönemin gelir ve gideri diğer dönemin gelir ve giderlerinden ayrılması ve dolayısıyla dönemsellik ilkesi ön plana çıkmaktadır.
  gelir vergisi kanunu’nun 1.maddesinde; “gerçek kişilerin gelirleri, gelir vergisine tabidir. gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, kazanç ve iratların safi tutarıdır.” denilmek suretiyle dönemsellik ilkesi ortaya konulmaktadır. yine gelir vergisi kanunu’nun 38. maddesinde; “bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır…”denilmektedir. ayrıca gelir vergisi kanunu’nun 39. maddesi, 55. maddesi ve 67. maddeleri de dönemsellik ilkesini ortaya koymaktadır.
  
  kurumlar vergisi kanunu’nun 6. maddesi; “kurumlar vergisi birinci maddede yazılı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır.” hükmüne yer vermiştir. yine kurumlar vergisi kanunu’nun 14. maddesinin birinci fıkrasında “… beyanname ilgili bulunduğu hesap döneminin sonuçlarını içerir…” denilmektedir. ayrıca aynı kanunun 16.mmaddesinde;“…kurumlar vergisinde vergilendirme dönemi hesap dönemidir…” denilmek suretiyle dönemsellik ilkesi vurgulanmıştır.
  görülüyor ki vergi mevzuatımızın pek çok yerinde dönemsellik ilkesi yer almaktadır.
  
  b) muhasebe açısından dönemsellik
  
  muhasebe, işletme içi veya işletmeler arası ilişkilerden doğan, kısmen ya da tamamen parasal nitelikte olan ve para ile ifade edilebilen işlemlere ilişkin bilgilerin toplanması, sınıflanması ve kaydedilmesi ile ortaya çıkacak sonuçların raporlanması ve yorumlanmasını ifade eden teknik ve sanatsal yönleri olan bir bilimdir.
  muhasebeden alınan bilgiler işletme sahiplerine, ortaklarına veya diğer ilgili kişilerin kararlarında etkili olmaktadır. muhasebenin ortaya koyacağı bu veriler belirli periyodik dönemleri kapsamalıdır, aksi halde karşılaştırılabilir yorumlanabilir olmaktan uzak olur. ayrıca söz konusu verileri elde etmek için ilgili kişiler uzun yıllar beklemek istemezler. bu nedenle muhasebe açısından da dönemsellik ilkesi son derece önemlidir.