deizm

• 18. yy. deistlerinden john toland (1670-1722) hıristiyanlığı her türlü sırlarından arıtarak bütünü ile bir akıl dini haline getirmek denemesini ilk olarak yapmış, bir tabii din kültürünün taslağını da çizerek “pentheistikon” adlı eserinde bunu izah etmiştir. toland’a göre böyle bir kültürün rahibi bilim kahramanları ise insanlık kültürünün tarihindeki büyük yetiştiriciler olacaktır.