leif eriksson

• amerika kıtasına columbus'tan önce ayak basmış olan nors kâşiftir. 10. yüzyılda dünyaya gözlerini açmış olan eriksson, amerika kıtasına 11. yüzyılda seyahat etmiştir, bilahare columbus ve vespucci'nin seyahatleri 15. yüzyılın sonlarında ve 16. yüzyılın başlarında gerçekleşmiştir. arada yaklaşık yarım milenyum vardır.
  
  eriksson izlanda doğumludur, erik the red'in ikinci çocuğudur. erik the red, grönland'da ilk viking kolonisini kurmuş olan adamdır. kendisi cinayet suçundan ötürü izlanda'dan sürülmüştür.
  
  eriksson'a dair bilgiler için graenlendinga saga, eiriks saga rauda gibi el yazmaları kaynak gösterilir lakin kral olaf trygvasson'a odaklanan olafs saga tryggvasonar gibi el yazmalarında da eriksson ile ilişkili bilgilere rastlanabilir. olafs saga'nın 1100'lü yılların sonlarına doğru latince versiyonları yazılmıştır. diğer efsanelerin orijinalleri ise 13. yüzyılda kaleme alınmıştır.
  
  efsaneye göre eriksson, daha batıda yeni bir yerleşim yeri olduğunu bjarni adındaki bir izlandalıdan işitmiştir. bunun üzerine, grönland'dan denize açılmıştır. buzlu, taşlı bir yer karşılaşmış ve bu yere helluland adını vermiştir.
  
  eriksson'ın bir sonraki durağı, beyaz kumlu plajları olan, düz ve ağaçlık bir alan olarak tasvir edilir. nors kaşif bu bölgeyi ise markland şeklinde isimlendirmiştir.
  
  descriptio insularum aquilonis adlı latince manüskri ise biraz daha güneyde yer alan bir bölgeye ilişkin anlatımlar içermektedir. bu bölgenin de viking lisanındaki karşılığı vinlanddir.
  
  continental ambitions : roman catholics in north america : the colonial experience'da der ki:
  
  "adam described vinland as an island on the frozen and fogbound edge of the world, where wild grapes and self sown wheat grew."
  
  "adam (kevin starr'ın burada adam dediği kişi descriptio insularum aquilonis'in yazarıdır, aslında bremenli adam olarak bilinir) vinland'i yabani üzümlerin ve kendi kendine ekilen buğdayın yetiştiği, dünyanın donmuş ve sisli bir ucunda bulunan bir ada olarak nitelendirdi."
  
  vinland isminin etimolojik kökeni ile ilgili olarak, çeşitli olasılıklar vardır:
  
  1) üzümler şarap yapımı ile bağlantılı olduğundan, latincede vinum olan şarap sözcüğü
  
  2) eski nors lisanında çayır, mera gibi anlamlara gelen vin sözcüğü,
  
  3) izlandacada vaha mânâsındaki vin sözcüğü
  
  velhasılıkelam, vikingler kuzey amerika'ya çoğu avrupa medeniyetinden daha önce ayak basmışlardır. peki yazılı efsaneler dışında somut kanıtlar var mıdır? vardır, l'anse aux meadows arkeoloji sitesi gibi. unesco siteyi dünya kültür miras listesine çoktan sokmuştur. radyokarbon tarihleme yöntemleri de, norsların, kuzey amerika bölgelerinde bulunmalarının günümüzden yaklaşık 1000 yıl önce olduğu savını desteklemiştir. günümüzde markland'in labrador, vinland'in ise newfoundland olduğu düşünülmektedir.
  
  eriksson'ın, reykjavik'teki hallgrimskirkja kilisesinin hemen önünde bulunan heykelinin epik bir fotoğrafı:
  
  leif eriksson heykeli
  
  peki neden eriksson, bir columbus veya bir vespucci kadar tanınmamaktadır?
  
  çünkü columbus ve vespucci'yi avrupa tarihi için önemli kılan, onların yeni bir kıtaya ayak basmış olmaları değil kolomblar borsasıdır. 15. yüzyıldaki yolculuklar pek çok hastalığın, bitkinin, hayvanın ve teknolojinin daha önce gitmedikleri diyarlara ulaşmalarına vesile olmuş ve dünya tarihini derinden etkilemiştir. eriksson dünyada bu tür bir etki yaratmamıştır.