• piyano, gitar ya da flüt gibi pek çok enstrüman, antik çağlardan günümüze değin süren ve hiç bitmeyecek olan “en iyi tınıya ulaşma çabası”nın bir sonucu olarak biçimlenmiştir. çoğunlukla öncüllerinin eksiklerini gidermek için yapılan her yenilik mükemmele yakın ama geliştirilmeye de açık tasarımlar ortaya çıkarmıştır. pek çok kere rezonansı iyileştirmeye yönelik gerçekleşen bu yenilikler, hep mekanik olmuş ve ancak ardılları katkılarıyla son hallerine ulaşmıştır.

    bu açıdan bakılacak olursa, gitar, flüt ve hatta piyano bile tam olarak bir mucidin eseri, bir mucidin buluşudur diyemeyiz…

    binlerce yıl evvelki insanların bile, çekiç seslerine ya da rüzgârın ıslığına dair yorumları vardır. gözlemleri sayesinde edindikleri bilgileri zamanla organize edip, karışık, bütün ve uyumlu sesler çıkaran aletlere, enstrümanlara çevirdiler. bildiğimiz müzik aletleri, medeniyetin sabırla damıttığı bir sürecin eseri olmuştur hep.

    işte tüm bu evreleri yaşamamış hatta mucidi tarafından yaşatılmamış bir enstrüman; theremin. az evvel bahsettiklerime tamamen zıtlık teşkil eden bir enstrüman bu. zira medeniyete bıraksak hala keşfedilmemiş olabilirdi. bu sebepten theremin’i anlatırken mucidi lev sergeyevich termen’i icadından evvel anmak gerekir.

    her ne kadar medeniyetten hızlı davranıp manyetizmayı kullanarak bir enstrüman geliştirmiş, elektronik müziğin ilk enstrümanını icat etmiş olsa da gomidas’la birlikte geçtiğimiz yüzyılın kıymeti bilinmemiş iki müzik dehasından biridir kanımca lev termen.

    1914’te st. petersburg üniversitesinde fizik eğitimine başlayan termen, henüz 22 yaşındayken yani 1918’de basınç altındaki gazların yoğunluğunu ölçecek bir alet üzerinde çalıştığı sırada heterodin üreten osilatörler keşfediyor. tesadüf eseri bulduğu bu devrenin çok hassas bir algılama yeteneği olduğunu hatta ellerinin hareketlerinden dahi etkilendiğini fark ediyor. lev termen’i özel kılansa işte bu keşfi bir müzik aletine çevirmesiyle oluyor.

    hali hazırda bir çello öğrencisi de olan termen, keşfettiği uyarıcı tetikleme sistemini bir müzik eseri çalabilecek biçimde geliştiriyor. başlarda tek antenli ve sadece frekans üreten theremin 1919 yılına gelindiğinde günümüzde bile çok değişikliğe uğramamış son halini alıyor. buna göre, dik duran anten yatay eksendeki hareketlerin antene uzaklığını ölçüp frekans-nota olarak yorumlarken, bir diğer kapalı anten yine elin uzaklığına göre çıkacak sesin genlik miktarını belirliyordu. zamanla bu tasarıma ses dalgasına biçim de atayan parametreler eklendi. ve termen daha sonradan kendi adıyla anılacak olan bu enstrümana etherphone adını verdi.

    1921’de 8. rusya elektronik mühendisleri konferansında ilk prototipi tanıtılan theremin çok büyük ilgi çekti ve aynı konferansa katılan lenin’in desteğini de alarak 1927’den itibaren avrupa ve birleşik devletlerde tanıtılmaya başlandı. lenin bu buluşun bir elektrikselleşme devrimi olduğunu ve böyle bir icadın komünizmi güçlendireceğini düşünüyordu. 1927’ye kadar lev termen, lenin’in de desteğiyle 600 theremin yapıp, kendini de performans verecek kadar geliştiriyordu. ayrıca o bir bilim adamıydı ve 1921–1927 yılları arasında görüntü aktarımı ve televizyonun icadına fikir verecek çalışmalar daha yaptı. ancak bu çalışmaları rus hükümetinin çok gizli sınıfına dahil etmesi sebebiyle çok fazla bilinemedi.

    theremin rusya dışındaki ilk performanslarına avrupa ülkelerinde başladı. gittiği yerlerde rus büyükelçisi gibi karşılanan theremin, kendi ülkesinde gördüğü ilgiden çok daha fazlasını burada bulmuştu. öyle ki performanslar sırasında izdihamlar hatta paris’teki sahne sırasında polise ihtiyaç duyulan bir galeyan meydana geliyor. hayatlarında daha evvel ses yükseltmeye yarayan bir speaker görmemiş 1920’lerin izleyicisi arasında thereminden çıkan sesin ruhların sesi olduğu söylentisi yayılmış ve bu ilgiyi katbekat arttırmıştı.

    amerika’ya sarkan turne sonunda lev termen 1930ların ortasına kadar bir daha rusya’ya dönmüyor. zira burada yaptığı keşifler bir rejimin malı edilmiyor ya da devlet sahiplenip çok gizli damgasını vurarak yayılmasını engellemiyordu. ayrıca bireysel bir patent alma hakkı da vardı ve öyle yaptı. tanesi 500 dolardan satılan tam 3000 theremin üretti ancak icrası çok zor olduğu için hiçbir zaman ticari başarı kazanamadı.

    avrupa turnesi sırasında tanıştığı ve theremine ilgi duyan clara rockmore ile birleşik devletler’de de çalışmaya devam etti ve onunla birlikte çalışarak thereminin üstünde çeşitli değişikler ve düzeltmeler yaptı. bu yetenekli genç bayan 1998’de hayata gözlerini yumana dek melodik müzik icrasında kullanarak theremini ciddi bir enstrüman haline getirdi.

    1938’de birleşik devletler’deki çalışmalarını yarım bırakıp birden ortadan kaybolan lev termen 1947’ye kadar ortalarda hiç görülmüyor. bu ortadan kayboluşun sebebi tam bilinemese de rusya tarafından ajanlıkla suçlanıp kaçırıldığı ve 10 yıl kadar mahkûm tutulduğu söyleniyor. 1947’de moskova konservatuarında değişik thereminler ve çalma teknikleri üzerinde yeniden çalışmaya başlayan termen, bir yandan da kgb için elektronik aletler üretmeye devam ediyor. ancak theremin 1970’lere kadar seri üretime giremeyip, çok fazla sanatçı yetiştiremiyor.

    icra biçiminin dikkat çekici görselliği, çıkarttığı sesin kendine has tınısı ya da manyetik prensiple çalışan bir müzik aleti olmasına rağmen theremin yeterli sayıda icracıya sahip değil. çalım tekniğinin zor oluşu, hava sıcaklığındaki ani değişimlerde standart ses aralığını kaybedecek kadar hassas oluşu ya da enstrümanın portatif hale ancak son yıllarda gelmesi sebepleri yüzünden bir solo çalgı olabilecek kadar hala gelişmedi. günümüzde ise deneysel müzik, tonal ya da atonal doğaçlama sanatçılarınca yeniden aktifleşmeye başladı.
  • 30 aralık 2010 günü, dogzstar'da kendisiyle ilgili bir gece düzenlenecek enstrüman;

    http://www.dogzstar.com/default.asp?id=1044

    "türler farklı, çalgı aynı!

    istanbul'un theremin kullanan grupları, thereministleri bu gecede buluşuyor;

    asaf zeki yüksel
    ressam-müzisyen asaf z. yüksel, dinar bandosu'nda ney, klarnet, theremin, saksafon ve kendi yaptığı enstürmanlar da dahil olmak üzere birçok enstürman çalmakta, ayrıca geri vokallerde bulunmakta. bu gece de theremin dahil çalgı yelpazesinden geniş bir performans kolajı sergileyecek.

    meczup
    müziği, -uyumlu seslerin bileşiği- olarak tanımlayan "konserve"tuar anlayışının çok dışında bir müzik yapıyor meczup. anarşist frekans sıçramaları, metronom tiktaklarıyla iflah edilemez disiplin, elle tutulamayan bir kadife tuşe... manyetik alanı elektrik devrelerine hapsedip orada çeşitlendirecek meczup bu gece de.

    theremax
    sair sinan kestelli,tuğrul v. soylu ve cihan gülbudak’ın oluşturduğu theremax ise dijital platformun sahip olduğu sınırsız olasılık yaratma yeteneğinden faydalanıyor ve bu zengin olasılıklar arasından seçimler yaparak elektronik ve akustik ses dünyaları arasındaki belirsiz sınırlarda dolaşıyor. theremin dışında, bir "theremin gecesi" konseptini çeşitli kontrol araçlarıyla da destekliyorlar. bu gecede damla aydın da çellosuyla eşlik edecek onlara...

    adviruz
    2009 yılında pınar gürcan tarafından oluşturulmuş bir elektronik müzik projesidir. yıllar boyunca yaptığı besteler ve öğrendiği teknik bilgileri harmanlayıp bilgisayarda şekillendiren adviruz, internet üzerinden albümler yayınlamış, 2010 yılı başlarında başarılı mühendis ve müzisyenler olan erhan kabakçı ve barış gökçer akbay'ı bünyesine katmıştır. daha sonra ekibe thereminist cihan gülbudak da dahil olmuştur. barış g. akbay, erhan kabakçı ve cihan gülbudak, şu an aktif halde çalışmalarına devam eden adviruz'un elektronik altyapılı parçalarına gitar, bas, theremin ve prodüksiyon desteği vermektedir.

    meczup olarak sahneden hiç inmeyeceğim gibi afiş, organizasyon dahil bütün çaba bana aittir.
  • the big bang theory'de s4e12'de sheldon*'ın çaldığı müzik aleti.
  • en son yetenek sizsiniz de görülmüştür. bunu çalan arkadaş itü'lüdür.

    http://videonuz.ensonhaber.com/…n-gulbudak-theremin
  • bu alet ile metroda, sokakta çaldım. türk müziği devlet konservatuarında türk müziği çalmak için çok elverişli bir enstrüman olduğunu kanıtlamaya çalıştım, gazetelere, televizyonlara çıktım. en sonunda malum yarışmaya katıldım, biraz da akademik çevreye ve türkiye'deki deneysel müzik sosyetesine tepki olarak... lakin son 2-3 yılda o kadar çok insana bu aleti anlattım, o kadar kişiyi edinmesi için yönlendirdim ki, eskiden müzik mağazalarda bulunmayan bu çalgıyı artık siparişsiz, stok derdi olmadan satın alabiliyor insanlar. zira özellikle theremin üreten markaların türkiye dağıtıcıları uyandı, olsundu. dünyada melodik icra yapabilen 50-60 kişi var ve theremin hala kıymetince, önemince yerlerde olmayan bir alet. mesaj kutumu, mail hesabımı açtığımda, theremini nereden nasıl alabileceğini soran meraklı insanlar, umarım bir an evvel theremin edinir de, bu harika enstrümanı kullanarak makamsal bir ekol yaratırız.
  • yeteneksizsiniz'de konu olmuş müzik aletidir.

    ali taran: valla görmediğimiz bir alet, çalması biraz zor.

    yarışmacı: denemek ister misiniz?

    ali taran: yok denemek için demiyorum da.. yetenek yarışması için evet mi demeliyim hayır mı demeliyim ona bakıyorum.

    .....

    acun: keşke biraz daha bilinen bir melodi çalsaydın de mi?
    ali taran: kara tren'i çalabilir misin?

    yarışmacı hazırlıksız olduğu halde kara tren parçasını çalar, resmen icra eder.
  • hala yapıyorlar mı bilmiyorum fakat güzide ingiliz grubu athlete konserlerinde 1-2 şarkıda bu alete başvurur, izleyen kalabalığı coştururdu... yamulmamışsam alet buldu
  • uzaylıları konu alan televizyon programlarının fonunda çalan o bilindik melodilerin kaynağı.
  • jean michel jarre'ın uzun zamandır konserlerinde leon theremin'e saygı duruşu biçiminde kullandığı müzik aleti. hatta dvd'lerinden birinde leon theremin hakkında bilgiler ve kısa videolar da sunuyordu.
  • robert plant'in çığlıklarına en güzel eşlik eden alet.

    http://www.youtube.com/watch?v=c_rlr0fgsvc
hesabın var mı? giriş yap