tilki ile kirpi

• moscovici’nin (şair archiloque’tan esinlenerek) kullandığı bir metafor vardır. bu metafor, bir toplum hayatının temel dokusunu oluşturan temel sorunlar karşısında araştırmacıların tavırlarını, tilki ve kirpi tavırlarına benzetmeye dayanmaktadır.
  
  tilki tavrı, belirli bir sorunu incelemeye başladığında adım adım bir kavrama ve tasvir çabası gösteren, sosyal alanın bütün pistlerini yoklayan, çelişik ve düzensiz kavramları ve olayları kombine etmeye çalışan, ustalık gerektiren ince yöntemleri manipüle eden araştırmacı tavrıdır.
  
  kirpi ise, belirli bir paradigmayı benimsemiş, sınırlarını çizmiş ve sonuçtan emin olarak top haline gelen, dikenlerini, oklarını dışa uzatan, kendi görüşünü, vardığı sonucu bozan şeylere, görüş ve eleştirilere karşı savunma pozisyonunda duran, bulgularını kendi dalı içerisinde kalarak, yani belirli bir tek esas nedene bağlayarak açıklamaya ve her şeyi otoritesi bilinen bir teoriler sistemine oturtmaya çalışan araştırmacının tavrıdır; mesela, sosyal olguların nedeni olarak, ister sosyal veya ekonomik, ister psikolojik veya politik nedenler gösterme anlayışı söz konusu olsun, bir kirpi tavrıyla karşı karşıyayız demektir. birinci halde ‘bir keşif pratiği’nin, ikinci halde ise gerçekliğin tanımı’nın söz konusu olduğunu belirten moscovici’nin bakışında, araştırmacılar, tilki gibi başlayıp kirpi gibi bitirmeyi hedeflerler. ancak incelenen olgu, tek bir paradigmaya sığmayacak kadar karmaşık olması ve araştırmacının da tek bir modele hapsolmak istememesi halinde gerilim devam etmektedir.
  
  (kaynak: nuri bilgin, kimlik inşası, sh: 6, 2007, izmir)
  
  not: dün çıktığım yürüyüşte hemen hemen tilki görünümünde bir köpeğe rast geldim...
  
  evliyadan bir kısmı, "önce arayıp sonra bulursun" dediler; diğer bir kısmı ise, "önce bulup sonra ararsın" dediler. imam-ı rabbani hazretleri ise, "aramak ve bulmak aynı anda olmalıdır, bunların birbirinden ayrılması caiz değildir" buyurdu.
• tilki: çoklu stratejiler geliştir ve aynı anda farklı alternatifleri değerlendir bazen savruktur, dağınıktır, odaklanamaz ancak yaratıcı bir bakış açısına sahiptir, kısaca karmaşıktır
  
  kirpi: tek ve güçlü stratejisi vardır, nettir, odaklıdır hatta bazı durumlarda tutucudur. kısaca basittir, gücü basitlikten gelir
  
  tilki avlanırken türlü stratejiler ile kirpiye saldırıyor ancak kirpinin tek ve güçlü stratejisi vardır, basit bir savunma ancak etkili bir savunma, dikenlerini kullanarak top haline gelmek (bkz: arkhilohos) (bkz: ısaiah berlin)
• isaiah berlinin, siyaset felsefesi üzerine makalelerinden oluşan ve türkçesi istanbul bilgi üniversitesi yayınlarından çıkan kitabıdır. bunun bir derste okutulduğunu söyleyen arkadaşlara da "ne o üniversitede yeniden la fontaine mi okumaya başladınız?" demişliğim vardır.