toplumsal cinsiyete duyarlı bir yazım rehberi

• kadir has üniversitesi toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmaları araştırma merkezi tarafından hazırlanmış olan rehberdir.
  
  amaç ise toplumdaki eril dili değiştirmek ve eşitlikçi bir iletişim alanı yaratmak.
  
  --- spoiler ---
  
  türkçede sözcükler ingilizce, almanca, arapça ya da yunanca gibi dillerden farklı olarak, eril ve dişil olarak ayrılmaz. ayrıca üçüncü tekil kişi zamiri (o) de kadın ve erkek için farklı kullanılmaz. ancak bu durum türkçenin
  cinsiyetçilikten uzak olmadığı anlamına gelmez. aşağıda örnekleri verilen bazı kelime, ifade, deyim ve atasözleri
  dilin tarihsel, toplumsal ve kültürel olarak beslendiği cinsiyetçi özellikleri ortaya koymakta ve bu konuda
  farkındalık sağlayarak, söz konusu ifadelerden kaçınmanın yollarını göstermektedir:
  1) bazı mesleklerin, kelimelerin, ifadelerin sadece erkeklere özgü olduğu varsayımından hareketle, bu tür sözcüklerin önüne gereksiz biçimde “kadın” vurgusu yaparak kadını ötekileştiren ifadelerden kaçının!
  • kadın başbakan
  • kadın yönetici
  • kadın milletvekili
  • kadın yazar
  • kadın gazeteci
  halihazırda “kadın” mesleği olarak görülen mesleklerde ise “kadın” sözcüğünü eklememek yine aynı örtük
  ayrımcılığa işaret etmektedir: hemşire, bakıcı, ana okulu öğretmeni, sekreter gibi.
  
  2) örtük olarak “erkek olmayı”, “insan/adam” olmayla özdeşleştiren ve “herkesi” kapsama iddiasıyla kadını görünmez kılan ifadelerden kaçının!
  • adam olmak
  • adam gibi
  • adamakıllı
  • adam başı
  • adam yerine koymak/konmak
  • adamdan saymak/saymamak
  • adam etmek
  • adamına göre davranmak
  • adamına düşmek
  • adam kaçırmak
  • bilim adamı
  • devlet adamı
  • halk adamı
  • iş adamı
  • insanoğlu
  • ademoğlu
  • hin oğlu hin
  • görmemişin oğlu
  • eloğlu vb.
  --- spoiler ---
  
  11. sayfadan itibaren türkçesine buradan ulaşılabilir.
• (bkz: oh be sonunda adam gibi anlatan birileri çıktı)
• (bkz: eşit sözlük)
  https://youtu.be/6ajzg-_8j8s
  http://esitsozluk.com/
• küfürler için de benzeri bir çalışma yapılmasını umduğum rehber.
  
  örneğin; “para veya diğer kazanım karşılığı kendini satan kişi” için ağız dolusu bir küfür iyi olurdu.