tüysüz köstebek faresi

• bu hayvanlarla ilgili çalışmaların yoğunluğu arttırılmış durumda.kanserin çözümünün ve ölümsüzlüğün şifresi bu hayvanlarda gizli.
  
  detaylar için link
  
  edit:link eklendi.
• bilimsel siniflandirmadaki adi heterocephalus glaber olan; ingilizce'de naked mole-rat, turkce'de tuysuz kostebek faresi olarak bilinen hayvan. kendileri 2013 yilinda science bilimsel dergisi tarafindan "yilin omurgali hayvani" olarak secilmistir. kansere ve bazi agri turlerine karsi olan yuksek direncleri ve 18 dakikaya kadar oksijensiz kalabilme ozelliklerinden dolayi bilim insanlarinin dikkatini cekmistir.
  
  bilim insanlari, bu hayvanlarin kansere karsi yuksek direnclerini birkac hipotezle aciklamaya calisiyor. birinci aciklama; bu kucuk kemirgenlerin ribozomlari hatasiz protein uretiyor. ıkincisi ise "high molecular weight hyaluronic acid" (hmw-ha) diye adlandirilan bir kompleks seker, bu hayvanlarda, insanlara ve diger laboratuvar hayvanlarina kiyasla bes kat daha buyuk olarak bulunuyor. tuysuz kostebek fareleri bu sekeri, diger hayvanlara gore daha yavas parcaladigi icin bu seker, hucrelerin arasinda birikmeye basliyor ve hucrelerin kumelenmesini engelliyor, bir baska deyisle tumor olusumunu engelliyor (ayrica tuysuz kostebek faresindeki p16 ve p27 protein kombinasyonlari).
  
  tabii ki fizyolojik ozellikleri oldukca dikkat cekici olmasina ragmen, beni en cok sasirtan sey, bu farelerin davranissal ozellikleri oldu. karinca ve arilar gibi eusociality ozelligi sergiledigi kesfedilen ilk memelilerdir. sadece bir disi (kralice) ve bir ile uc arasinda da erkek farenin ureme yetenegi varken koloninin geriye kalan uyeleri isci olarak gorev almaktadir. ureme yetenegi olmayan disi farelerin yumurtaliklari olmasina ragmen bu yapilar tam gelismemistir ve hormon seviyeleri de ureyebilen disiler ile ayni seviyede degildir. eger ureme yetenegine sahip disi olurse (ya da ortamdan kaldirilirsa), ureme yetenegine sahip olmayan disilerden biri, yeni kralice olup cinsel olarak aktif hale geliyor. ayrica ureme yetenegine sahip olmayan disiler, kralice tarafindan dogurulan yavrularin bakimlarini da ustleniyor. bu yavru bakimi ustlenme olayi da soyle aciklaniyor: ureme yetenegi olmayan disi fareler, kralicenin yuksek duzeyde estradiol hormonu iceren diskisini yiyor. buna bagli olarak, normalde hamilelik sebebiyle olusacak hormon kaynakli ebeveynlik icgudulerini kazanmis oluyorlar, bu sebepten dolayi da kralicenin yavrularina bir anne gibi bakicilik yapiyorlar.
• tüysüz köstebek fareleri eusocial(gerçek sosyal) olan iki memeli canlı türünden biridir..
  
  genellikle afrika’nın doğusunda yaşamaktadırlar..
  
  eşek arıları ve karıncalar gibi bir hiyerarşi içinde yaşarlar..
  
  bir tüysüz köstebek faresi kolonisi 20 ile 300 bireyden oluşur. koloninin sağlıklı ve güvende kalması için tünel sistemi boyunca farklı farklı noktalara odalar yapılır. her kolonide bir kraliçe, askerler ve işçiler vardır. kraliçe olmak kolay değildir, dişinin bunun için savaş vermesi gerekir. askerlerin görevi kraliçeyi ve koloniyi düşmanlardan korumak, işçilerin görevi ise tünel kazmaktır..
  
  tüysüz köstebek fareleri ortalama 30 yıl yaşarlar. bu süre de diğer kemirgenlerden 10 yıl daha fazladır. bilinen en uzun ömürlü kemirgendir..
  
  ağırlıkları 30 – 50 gr arasındadır. boyları 8 – 10 cm civarındadır..
  
  isimlerine karşın çıplak köstebek fareleri, fareler ve köstebeklerden daha çok çinçilla, kirpi ve gine domuzları ile yakın akrabadır..
  
  dışarıdan bakınca tüyleri görülmez, ancak yüzlerinde, kuyruklarında ve parmak aralarında bir miktar küçük tüy bulunur. bu tüyler karanlık tünellerde yollarını bulmalarına ve tünel kazarken toprakları süpürmelerine yardımcı olur..
  
  tüysüz köstebek faresi yaban mersini, havuç, mısır ve yeşil yapraklı meyvelerle beslenir. ayrıca bu canlılar kendi dışkılarını da yer. ancak bunu yapmak için çok iyi bir nedenleri var. yedikleri kök ve yumruların sindirimi çok zordur ve bu yüzden bağırsakları sindirime yardımcı olmak için mikroskobik organizmalarla doludur. besinlerin içeriğinden daha fazla yararlanmak için tüysüz köstebek fareleri dışkılarını yemek zorundadır. muzun da en sevdikleri yiyecekler arasında olduğu düşünülmektedir..
  
  çıplak köstebek fareleri bütün hayatları boyunca karanlıkta ve yer altında yaşar. yaşam alanları 6 futbol sahası büyüklüğünde olabilmektedir..
  
  koloninin kraliçesi diğer çıplak kör farelerden daha büyük ve uzundur. işi üremek, yavrulara sahip olmak ve kolonideki baskın köstebek faresi olarak konumunu korumaktır. fakat doğrudan kraliçe pozisyonunda doğmazlar: bu statüyü kazanmak zorundalar. dişiler kraliçe olma hakkı için ölümüne savaşabilir. kraliçe olan köstebek faresi omurları arasındaki boşluğu artırarak kendini yavrulamaya hazır hale getirir..
  
  kraliçe olarak konumları kalıcı değildir ve pozisyonunu korumak istiyorsa diğer dişilerle savaşmaya devam etmesi gerekir. kraliçe sık sık tünelleri ve odaları denetler ve diğer köstebek farelerini ısırıp kemirerek onlara patron olduğunu hatırlatır ve kolonisini kontrol altında tutmaya çalışır..
  
  tüysüz köstebek faresi kolonisinde her üye kendine özgü bir göreve sahip ve üyeler kraliçe tarafından yönetiliyor. kraliçe sadece küçük bir grup erkeğin kendisiyle çiftleşmesine izin verir..
  
  kraliçeler yılda 4 veya 5 kez doğum yapabilirler. aynı anda 27 yavruya sahip olabilirler. kraliçeler 12 memeye sahiptir. her yavru doğduktan sonra bir işçi tarafından temizlenir ve emzirme odasına taşınır. kraliçe yavrularını emzirmek için odaya gelir. birkaç hafta içinde yavrular tünelleri keşfetmeye başlar ve birkaç ay içinde iş gücünün parçası olarak yerlerini alırlar. 1 yaşında tam olarak yetişkinliğe erişirler..
  
  tünel kazmakta usta olan çıplak köstebek fareleri kolonilerini güvende ve sağlıklı tutabilmek için birbirine tüneller ile bağlı odalar ve meydanlar oluşturur. dışarısı ne kadar soğuk veya sıcak olursa olsun odaları 30°c'dir..
  
  tüm kemirgenler gibi tüysüz köstebek faresinin dişleri durmadan büyüyor. ancak sert şeyleri kemirerek dişlerinin fazla uzun olmasını önlüyorlar. tüysüz köstebek fareleri ön dişlerini bağımsız olarak hareket ettirebilir, birbirinden ayırıp bir çift çubuk gibi bir araya getirebilirler. dişleriyle betonda tünel açtıkları bilinmektedir..
  
  tüysüz köstebek fareleri, oksijen yoksunluğunda hayatta kalmak için hareketsiz yaşama ilkesini kullanan bilinen tek memeli canlıdır..
  
  oksijensiz ortamda tüysüz köstebek fareleri tıpkı bitkilerin yaptığı gibi fruktoz şekerini işleyerek hayatta kalabilmektedirler..
  
  oksijen yokluğunda hareketliliklerini ve kalp atışlarını dramatik düzeyde düşüren bu hayvanlar, nefes sıklıklarını da değiştirerek enerji saklamada ve az enerji harcamada zoru başarmaktadırlar..
  
  illionis üniversitesi öğretim üyesi prof. dr. thomas park'ın araştırmalarına göre, tüysüz köstebek fareleri 18 dakika hiç oksijen olmadan yaşayabiliyor. bir insanı dakikalar içerisinde öldürmeye yetecek düşüklükteki oksijen seviyesinde ise en az 5 saat yaşamını sürdürmeye devam edebiliyorlar..
  
  uygun ısıya sahip alanları aramalarının yanı sıra kemirgenler, vakitlerinin % 70’inden fazlasını odacık olarak adlandırılan yerlerde geçirirler. araştırmacıların edindiği bilgilere göre bu odacık, kraliçe tüysüz köstebek faresi ve erişkin bir erkeğin vakitlerinin çoğunu geçirdiği yerdir. odacık, yuvadaki en yoğun karbondioksitin olduğu yerdir ve bu da yakındaki gıda odalarında yaklaşık % 0.5 ve tuvalet odalarında % 0.05 gibi düşük bir oranla toplam atmosfer basıncının % 2.33’üne denk gelmektedir..
  
  bir yılan veya başka bir avcı bir tünele girerse, işçiler askerleri uyarmak için alarm çağrısı yapar. küçük bir ordu birimi gibi hareket eden askerler koloniyi büyük keskin dişleriyle savunmak için öne çıkar. askerlerin birçoğu yolu tıkamak için kendini üst üste yığabilir..
  
  tüysüz köstebek faresinin sosyal yapısında yiyecek paylaşımı da bulunuyor. bu canlıların davranışını inceleyen bilim insanları, yeterince emzirildiğini düşünen yavruların sıralarını kardeşlerine verdiklerini belirtmektedirler. yemek izcisi lezzetli bir kök veya yumru bulursa keskin dişleriyle bir parçasını alır ve parçayı başının üstünde heyecanla sallayarak hızla gruba döner. diğer işçiler yiyeceğin kokusunu alır ve böylece gıda kaynağını bulur. işçiler yiyeceği parça şeklinde yemek odasına getirirler..
  
  tüysüz köstebek fareleri 18 farklı ses çıkararak kemirgenler arasında en fazla farklı sese sahip canlılardır..
  
  yapılan bir araştırma tüysüz köstebek farelerinin vücut ısıları 42 santigrat dereceye vardığında ve karbondioksitin yoğunluğu azaldığında havale geçiren bir bebek gibi hızlı hızlı nefes almaya ve terlemeye başladığını ortaya çıkarmıştır.(antikonvülzan ya da antiepileptik ilaç, epilepsi nöbetleri, bipolar bozukluk, nöropatik ağrı gibi durumların önlenmesinde ve tedavisinde kullanılan ilaç grubu.)
  
  tüysüz köstebek fareleri, fare ve sıçan gibi diğer kemirgenlerin tersine kansere yakalanma oranları en düşük canlı türlerindendir..
  
  laboratuvar çalışmalarında tüysüz köstebek faresinin deri hücrelerinde tümörlerin gelişmesini önleyen şekerli doğal bir maddenin yüksek miktarda bulunduğu saptanmıştır..
  
  uzmanlar tüysüz köstebek faresi'nin dokusunda hmw-ha adlı yapışkan şekerli maddeden bol miktarda bulunduğunu ve bu maddenin doku tamirinde rol oynadığını saptadı. bu madde sayesinde köstebek farelerinin yeraltındaki dar tünellerde rahatça dolaşabilmesini sağlayan elastik deriye sahip olduğunu belirtiyor. aynı maddenin çıplak köstebek farelerinde büyük olasılıkla kanserli hücrelerin bölünmesini engelleyerek kansere karşı koruma sağladığı kaydedilmiştir..
  
  araştırmacılar önce fare hücrelerinde, sonra da insan hücrelerinde testler yaparak kanseri önleme çalışmaları yapılabileceğini belirtmektedirler. araştırmaları yorumlayan ingiliz kanser araştırmaları kurumu'ndan oliver childs, bu çalışmadan yeni bir kanser tedavisi çıkmasının uzun sürebileceğini belirtmiştir..
• kraliçe dişinin tüm akrabaları ve kendi çocukları ile çiftleşebildiği fare türü, bütün çiftleşmeler ensest olmasına rağmen genetik sorun yaşamıyorlar imiş.