şaz kıraat

• mütevatir olmayan, haber-i vahid ile gelen kur'an okuma şekli. sünni kaynaklar yedi, on ya da on dört kur'an okuma şeklini sahih bulurlar. diğerlerini ise güvenilir bulmazlar. peki bu okuma şekilleri nereden çıkıyor? iki nedeni var. ilki, muhammed'den dinledikleri şekliyle kur'an okuyan sahabeler. buradan muhammed'in de kur'an'ı tek bir kıraat ile okumadığını anlıyoruz. ikincisi, arapçadaki bölgesel diyalekt farkları. sahih kıraatların belirlenmesindeki temel referans noktası ise halife osman'ın mushafı. hicri 3. yüzyılda bu mushafa uygun olmayan kıraatlar tamamen şaz kabul edilmiş, dışlanmışlardır. cezeri'nin bunda rolü büyüktür.
  
  şaz kıraatla okunan ayetin anlamında bariz değişiklikler olabilir. bu nedenle ortodoks kıraat uleması şaz kıraata karşı cephe almıştır. tefsirciler ise tıkandıkları yerde şaz kıraata başvurmakta çekinmemiştir. zannedilenin aksine kur'an 1400 yıldır her harfinde ulemanın uzlaştığı, hafız osman hattındaki gibi sabit bir kitap değildir. bir gösterge sisteminde gösteren ve gösterilen arasındaki dil göstergesi evrensel olmalıdır. diğer türlü metnin tekilliğinden söz edemeyiz. ortodoks kıraat ulemasının müdahelesi bu anlamda söylem iktidarına yöneliktir. şaz kıraat dışlanmış, kıraat tektipleştirilmiştir. kur'an metninin sabitliği halihazırda şüpheliyken, kıraatının sabit olmadığı kesindir.