beethoven senfoni no. 1

• beethoven piyano konçertosu no. 1 ile birlikte üvey evlat muamelesi gören beethoven senfonisi.
  bölümleri şu şekildedir:
  1. adagio molto—allegro con brio
  2. andante cantabile con moto
  3. menuetto: allegro molto e vivace
  4. adagio—allegro molto e vivace
  özellikle birinci bölümü çok güzeldir.
  bu senfoniyi önemsemeyenler, genelde şunları da -özellikle ikincisini- pek sallamamıştır:
  (bkz: beethoven senfoni no. 2)
  (bkz: beethoven senfoni no. 4)
  hangi kayıt dinlenebilir: tabi ki de, 1960'lı yılların başında herbert von karajan'ın berlin filarmoni'yle birlikte gerçekleştirdiği beethoven senfonileri döngüsündeki kayıt.(stüdyo, deutsche grammophon.) (aslında bu döngü, toplamda, mevcut beethoven senfonileri kayıtlarının belki de en iyileridir.)
• her ne kadar bu yapit ve takipcisi, hatta kimi zaman densizlikte had safhalarda gezinilip bestecinin 4. senfonisi de, haydn - mozart tarzinda olmakla 'itham' edilmekteyse de bu 'itham' ve 'onemsizlestirme' cabalarina kulak asilmamalidir. bakmayi bilen beethoven'in her senfonisinde son derece ilginc ve orjinal dusunceler bulabilecektir.
  
  yapit bestecinin yavas acilisa sahip 4 senfonisinden birisidir. digerleri icin :
  (bkz: beethoven senfoni no 2)
  (bkz: beethoven senfoni no 4)
  (bkz: beethoven senfoni no 7)
  
  bu yapitin daha ilk notasi bile kendi basina ilginctir : uflemelilerden yansiyan pizzicato eslikli kirik bir sesle baslar. kırıkla ne demek istedigimi yapiti dinleyen herkes anlayacaktir. yavas ve gorece sakin acilis klasik sonat formunda devam eder. bolum boyunca cesur uflemeli kullanimi dikkat cekmelidir. besteci daha ilk senfonisinde orkestralamaya trombom haric tum uflemelileri dahil etmis ve bunlari etkin bicimde kullanmistir. benzer bir uflemeli kadrosu haydn'in 100 kusur senfonisinden sadece 5 tanesinde (99, 100, 101, 103, 104) varken mozart'in 40'i askin sayida senfonisinden sadece iki tanesinde benzer bir kadro kullanilmaktadir. burada haydn'in uflemeli kullaniminin (ozellikle klarinetler) daha muhafazakar (ilgili alete solo vermekten kacinmak, cok genelde sadece tuttilerde kullanmak) oldugunun alti cizilmelidir.
  
  bolumun kapanisi ender rastlanacak iddiadadir. bu nokta ikinci bolumde daha da on plana cikar.
  
  yapitin 2. bolumu yine sonat formuna uyar ancak ilginc olan hemen basinda kemanlarin sundugu temanin fugal bir sekilde islenmesidir ki bir senfoninin yavas bolumunde boylesi bir yazi gormek pek sik rastlanacak bir sey degildir. ayni yavas bolumde besteci trompet ve timpaniye rol verir ki bir yavas bolumde bu aletlerin kullanilmasinin daha onceden yapilmamis birsey degilse de gene ender rastlanacak bir durumdur.
  
  bu bolumun cok onemli bir yani kapanisidir. standart bir yorumda bu bolumun kapanisi bir dakikadan uzun surer ki bu bir yavas bolumun kapanisi olmak icin uzun bir suredir. onem arzeden kisim sadece kapanisinin uzunlugu degil ama ayni zamanda muzikal icerigidir. bu kapanis esnasinda muzigin modunda kimi anlik degismeler yasanir, duz (mod degisimi icermeyen siradan bir epilog) bir kapanis degildir. burada beethoven'in bolum kapanislarina verdigi onemin ilk sonuclarindan birini gorebiliriz. bu onem daha ileriki yapitlarinda cok daha kapsamli boyutlara ve derinliklere varacaktir.
  
  senfoninin 3. bolumu yapisal olarak degilse de muzikal karakteri olarak ilginctir. beethoven klasik menuet formuna uyar ^* ama muzikal karakter bolumun basligi ile alakasizdir; bu artik bir saray dansi asla degildir. bu muzikle dans edilemez. bolumun basligi minuet'dir ancak icerigi acik olarak scherzodur.
  
  final bolumu tum orkestranin guclu bir sekilde sundugu bir unlemle baslar. hemen akabinde yine bir cinlik goruruz. kemanlar once do re mi 3 notasini sirayla calar ve sonra her seferinde bir nota ilave ederek 7 ^*notaya varana kadar bu calisi devam ettirirler. ne zamanki 7. notanin da dahil oldugu gam (ki bu yapitin bestelendigi do major gamidir !) calinir, sonat formuna birebir uyan bolumun serimi ilk temasinin duyulmasiyla baslar.
  
  bu gam tarama dusuncesi ise temanin bir parcasi olur ve o kadar dogal bir parcasi olur ki tema onsuz dusunulemez; yani basta yapilan bu cinlik sadece anlik ve gecici yapilan bir cinslik degil, muzigin ogesi olmayi basarabilmis bir dusuncedir. bu dusunce 1. temanin bolum boyunca tekrar edildigi heryerde kendini (temanin bir parcasi oldugu icin dogal olarak) gosterir ve muzige bir devinim \ canlilik katar. kimi zaman bu gam taramasi kendi basina dahi kullanilir (bolumun kapanisinda) ve hic siritmaz vs. . gam taramasindan ibaret bir muzikal dusunceyi, icinde kullanildigi muzigin bu olcude parcasi yapabilmek de beethoven gibi birisinin harcidir.
  
  tum bu anlatilanlara bakilarak yapitin hic de oyle haydn - mozart cizgisinde oldugu icin kucumsenecek bir yani olmadigi gorulebilir. daha onemlisi yapitin haydn - mozart cizgisinden sapmalar gosterdigini goruyoruz. su halde bu harika yapitin kucumsenecek bir yani yoktur. dinleyin, dinletin.