colectiv

• alexander nanau'nun yazıp yönettiği, romanya'daki sağlık skandallarına ve yolsuzluklarına odaklanan belgesel.
  
  --- spoiler ---
  
  directed by alexander nanau (“toto and his sisters”), the film follows a team of investigative journalists at the romanian newspaper gazeta sporturilor as they try to uncover a vast health-care fraud. as they follow the facts, they find shocking, widespread corruption involving enriched moguls and politicians that lead to the deaths of innocent citizens.
  
  --- spoiler ---
  
  ek. romanya'nın oscar adayı oldu.
• romanyada colectiv isimli gece kulübünde çıkan yangının ardından yangından etkilenen bir çok roman gencinin enfeksiyondan ölmesiyle gündeme gelen sağlık skandallarına ışık tutan belgesel.
  
  --- spoiler ---
  
  ben ilerici sağlık bakanı vlad voiculescu'yu bir oyuncu canlandırıyor zannetmiştim. sonuçta geleneksel siyaset anlayışını o kadar özümsemişim ki bir sağlık bakanının çöken sağlık sistemini işleyen bir belgeselde kendi rızasıyla yer almasını idrak edemedim.
  --- spoiler ---
• istanbulmodern.org'un birkaç haftadır süren çevrimiçi film festivali kapsamında dün izlediğim şahane belgesel.. ülkemizdeki tüm gazetecilere ve elbette ki tüm halka böyle ciddi bir ders niteliğinde izletilmesi gereken bir yapım olduğunu düşünüyorum. siyasetçiler için hala umut var mı, izleseler bir şey değişir mi, pek sanmıyorum ama, bu gerçek hikayede skandalın üstüne giden gazete, sıradan bir spor gazetesi mesela.
  
  belgeseli izlerken zaten birçok şey paralel evrenden olaylar gibi geldi.. bizim memlekette gerçekleşme ihtimali pek de bulunmayan toplumsal ve bireysel tepkiler, siyasal hamleler, basın özgürlüğü vs. vay bee dedirtiyor resmen, insan gıpta ediyor gerçekten.. öyle acayip sahneler var ki, türkiye'de yaşayan biri olarak o kadar gerçeküstü geldi ki bana bazı şeyler, birkaç kez google'a girip filmin türünü teyit etmek zorunda kaldım. yani bu tamamen gerçeklere dayalı olamaz, filmde gördüğüm siyasetçiler bu belgeselin bu şekilde yayınlanmasına izin vermiş olamaz yaa, herhalde kurgu belgesel^* diye düşündüm çünkü ısrarla.. ama hayır: bayağı, dümdüz gerçekleri izlemişiz.
  
  mesela ülkenin (romanya) sağlık bakanı, minicik bir salonda, korumaları falan olmadan basın toplantısı düzenliyor. colectiv adlı gece kulübünde çıkan yangın nedeniyle çocuğunu kaybetmiş olan bir kadın da (ki belgeselin çıkış hikayesi de bu felaket zaten), o toplantıya katılabiliyor ve hiç çekinmeden, kolundan tutulup salondan sürüklenerek çıkarılma korkusu falan olmadan sorularını sıralıyor.
  
  --- spoiler da sayılmaz pek ama ne bileyim.. ---
  
  özellikle ilgimi çeken böyle bir sahnede, kadının devlet kavramına yaklaşımı da çok yerinde, fakat bizim toplumsal bilincimizdekine çooook uzaktı: olaylar patlak verdiğinde görevde olan sağlık bakanı kısa bir süre sonra istifa ediyor, yerine bir başkası geçiyor. haklı olarak, gayet mantıklı olarak, ama ne yazık ki bizdeki yaklaşımlara fersah fersah uzak olarak, kadın soruyor yeni bakana: "önceki bakan da devleti temsil ediyordu, siz de devleti temsil ediyorsunuz. ne değişti? eski bakanın da zaten halkın çıkarını gözeteceği ön kabulü geçerli değil miydi?" (cümleler tam olarak böyle değildi de, anlamsal özeti böyleydi)
  
  --- spoiler mı tam bilemedim ama zaten burada bitti ---
  
  baktığımız zaman ne kadar da basit bir soru, ama bir o kadar da temel ve önemli.. yani baştakilerin hangi partiden oldukları önemli olmamalı aslında.. gerçi ilginç bir şekilde, o sıralarda romanya'da, seçimlerde oy kullanma oranının %10-15 civarında olduğunu öğrendiğimde biraz şaşırdım, ama yukarıda bahsettiğim kadının dile getirdiği ön kabul nedeniyle böyle olabileceğini düşündüm: "neticede başa kimler geçerse geçsin, halkın çıkarlarını düşüneceklerdir. eğer düşünmezlerse de, halk olarak gereğini yaparız, zamanında nasıl yaptıysak.." (bkz: nicolae ceauşescu)
  
  filmde gazeteci catalin'in dile getirdiği ve esasen ne yazık ki bizim memleketin de tek cümlelik özeti olabilecek şu cümle ile bitireyim o halde:
  
  `basın otoriteye boyun eğerse, otorite halka zulüm eder.`
  
  (^^şuraya da gelecek kuşaklar için minik bir sosyal devrim umudu bırakalım^^)
• seyredilmesi gereken, harika bir belgesel! oscar’a aday olmasi, bu filmin cok daha fazla insana ulasmasina vesile olur umarim! en azindan avrupa birligi’nde olmasinin verdigi gucle, bu gibi asagilik yolsuzluklarla az da olsa basacikabilen romanya’da, isler halen guzel gitmiyor. bu film bir umut olabilir mi? psd denilen alcak partinin gercek yuzu insanlara acik olabilir mi? hala %30 oy almayi basaran bu yolsuz, cahil ve igrenc insan toplulugu parti, az da olsa bu film sayesinde gun yuzune cikabilir.
  
  ulkemizde de boyle bir belgesel cekilecektir elbet.. soma’da olenler, kiz yurdunda olenler, vakiflarda tecavuze ugrayan cocuklar ve onlarcasi.. yolsuzlugun, adam kayirmanin, ulkenin basina neler getirdigi bir gun tek tek anlatilacak ve iste o film, colectiv’den sonra oscar adayi olan benzer turde ikinci belgesel olacak ve cok daha carpici versiyonu.
  
  ınsanin sinirlerini bozsa da, karamsarliga suruklese de, harika bir is cikarmis rumenler. gercekleri oldugu gibi, cok guzel aktarmislar perdeye.
• biz bunları zaten yaşıyoruz o yüzden tanıdık geldi.
• aglaya aglaya izledigim muthis belgesel. bir avuc durust insanin bir ulkeyi aydinliga cekebileceginin, bir avuc curuk yumurtanin ise her seyi curutebileceginin ispati adeta. bir kac korkusuz gazeteci, bir durust teknokrat, bir kac prensipli doktor sayesinde korkunc bir saglik skandali ortaya cikiyor.
  
  --- spoiler ---
  
  sonra da bu skandalin sorumlulari daha yuksek oyla yeniden seciliyorlar...
  
  secim sonrasi saglik bakaninin babasiyla yaptigi telefon gorusmesi sirasinda babasinin caresizce cirpinarak "nasil olur? aklim almiyor! git buradan, viyana'ya geri don, buralar daha 10 sene 20 sene duzelmez!" deyisine cigerimi biraktim. o kadar tanidik ki o cirpinis, o kadar cok kez duydum ki bu cumleleri. ah...
  
  --- spoiler ---
• şu an izlediğim belgesel. bittiğinde detaylı yorumumu yazarım ama bir sahne var ki sıcağı sıcağına yazmak istedim.
  
  --- spoiler ---
  
  olaylar iyice ayyuka çıkmaya başlayınca romanya sağlık bakanlığı yetkilileri dezenfektanları test edip basın açıklaması yapmak zorunda kalır. gazeteciler soru sordukça kıvırmaya devam ederler. toplantının sonuna gelinirken bakanlık yetkililerinden biri diğerinin üzerine konan sineği eliyle kovalar, sonra sinek ona konar yine eliyle savuşturur.
  
  sağlık sistemi üstünde sinekler uçuşan kocaman bir bok yığınıdır.
  --- spoiler ---
• çok çarpıcı ve trajik bir sağlık skandalını ortaya koyan sağlam bir belgesel. collective, aslında klasik bir belgesel anlayışında ilerlemiyor. bilgi vermek yerine mevcut durumu ve çürümüşlüğü görüntüler aracılığıyla bize göstermeye çalışıyor. bir çeşit kurmaca bir film izliyormuşuz hissiyatine giriyoruz.
  
  bu durum diğer bir en iyi belgesel adayı time’da da vardı. ben açıkçası bu belgesel uslubunu kendi adıma çok benimseyemiyorum. belgeselin adı üstünde seyirciye bilgi ve belge sunması gerektiğini düşünüyorum. buna karşın collective, benzeri bizim ülkemizde de yaşanan çürümüşlüğü ve sosyal adetlesizliği en doğal ve yalın haliyle yansıtması açısından büyük bir övgüyü hak ediyor.
• bir ülke için özgür medyanın, sivil toplumun ve siyaseti ne kadar çürümüş ve yozlaşmış olursa olsun demokrasiye olan inancın ne denli önemli olduğunu gösteren önemli bir belgesel.
  
  --- spoiler ---
  
  belgeseli izlerken önce romanya için üzülüyorsunuz, ne kadar kötü bir sağlık sistemleri, ne kadar çürümüş bir sistemleri var diyorsunuz içinizden ama sonra bir an düşünüp, en azından onlar da skandalları ortaya çıkaran özgür bir medya var, sorunların açıkça konuşulduğu bir ortam var, bu skandallar sonucu değişen bir hükümet var diyerek oturup kendi halinize yanıyorsunuz.
  --- spoiler ---
  
  düzeltme: imla
• dostum romanya demişsin ama burası türkiye.