darfur

• mahmood mamdani: http://www.globalpolicy.org/…07/0309notgenocide.htm
  
  ceyda karan: http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=245088
  
  bu entry'yi daha once birkac kere editlemistim. oldukca uzun bir yaziydi. ancak simdi aylar sonra bakiyorum da gereksiz sekilde uzatmisim. uzatinca is cigrindan cikmis ve sudan'da yasananlari amerika'ya baglar olmusum.
  darfur'la ilgili en basta yapilacak tanim isin cok karmasik oldugu olmali. herkes omer el besir'in suclu oldugunda hemfikir olsa da, bolgede aktif olan baska orgutler de insanlik suclari isliyorlar. tum bunlarin ustune bir de hukumete ya da hukumet karsiti orgutlere destek cikan yabanci ulkeler (ki bunlara turkiye de dahil) giriyor isin icine.
  
  yukaridaki linklerden darfur'la ilgili farkli goruslere ulasabilirsiniz. farkli gorus demisken, afrika'dan cikan yazilarda darfur'a avrupalilarin ya da batililarin yaklasiminin cokca elestirildigini, onlarla cokca zit dusuldugunu gorebilirsiniz.
• (bkz: soykirim/@okuz)
• olaylarin taraflari devlete bagli milisler, ki bunlarin arasina janjawiidler de girer, ve devlete karsi ayaklanan kimselerdir. daha once de yazmis oldugum gibi, olay toplumsal duzeyde gocebeler ve yerlesikler arasinda, ust seviyedeyse sudan'i yonetmek isteyen siniflar arasinda gecmektedir. toplum seviyesindeki catisma kaynaklarin paylasilamamasindan kaynaklanmaktadir. zengin (artik kit kaynaklarda ne akdar zengin olunursa) yerlesikler isyan edince hukumet gocebeleri egitip silahlandirmis ve yerlesiklerin uzerine salmistir. daha sonrasinda da siddet olaylari tirmanmis, katliamlarin ardi ardasi kesilmemistir.
• "sudan hükümetiyle 2003’ten beri 300 bin can alan iç savaşın yaşandığı darfur bölgesindeki önde gelen isyancı örgüt adalet ve eşitlik hareketi (jem) dün iyi niyet anlaşması imzaladı. anlaşma esir değişimiyle, 2 milyondan fazla kişinin yaşadığı mülteci kamplarına saldırılara son verilmesini içeriyor. arabulucu katar başbakanı şeyh hamad el tani, anlaşmayı “darfur çatışması için önemli dönüm noktası” diye nitelerken, nihai barış için de görüşmelerin süreceğini ekledi. ancak batı’nın desteğini almış darfur’daki diğer isyancı gruplar hükümetle anlaşmayı reddediyor."[1]
  
  bilemiyorum; su yazi, sadece bir tarafa destek verilmesinin sonuclari hakkinda bir fikir veriyor mu acaba? darfur'da yasanan insanlik dramini bitirecek olan, catisan gruplarin uzlasisidir. bati tek bir tarafa destek oldukca uzlasi zora girmekte. ayni sekilde, turkiye'nin de tek bir tarafa destek vermesi uzlasmanin onunu tikar. benim bildigim kadariyla, "darfur'daki tum gruplarin katilimiyla" uzlasi arayanlar sadece afrika birligi ve birlesmis milletler'dir. dikkatinizi cekerim; ruanda'da soykirimdan once cikan anlasmazliklarda amerika tek bir tarafa destek cikmis ve gruplar arasindaki ofkenin artmasina sebep vermistir.
  
  [1] http://www.radikal.com.tr/…id=922276&categoryid=100
• efendim, uluslararasi ceza mahkemesi omer el besir'in darfur'da insanlik sucu isledigine kanaat getirdi ve tutuklanmasi karari aldi. tabi boyle bir karara sudan hukumetinin tepkisiz kalmasi beklenemezdi, ancak beklenenlerden beter bir gelisme oldu:
  sudan hukumeti darfur'da gorev yapan 13 uluslararasi yardim kurulusunun ulkeyi terk etmesini istedi. one surdukleri neden ise, bu yardim kuruluslarinin sudan hukumeti aleyhine raporlar yazmalari.
  kovulan yardim kuruluslari darfur'da 2.7 milyon kisiye gida, ilac ve barinak yardiminda bulunuyorlar. haliyle bunlar ulkeden cekilirse o 2.7 milyon kisiye yardim ulasamayacak. artik sonra ne olur siz dusunun.
  
  http://www.radikal.com.tr/…id=924840&categoryid=100
• ozellikle abd'nin basini cektigi bazi ulkelerin ya da bu ulke vatandaslarinin darfur'a silahli mudahalede bulunulmasini istedikleri biliniyor. hatta bu yonde new york times'in basini cektigi kampanyalar olmustu.
  "darfur: a new history of a long war" kitabinin yazari alex de waal, darfur'a yapilacak bir askeri mudahalenin neler getirecegiyle ilgili bir analiz yapmis. yazida birlesmis milletler'in sudan'da neler yapabildigine de deginildigi icin bu konuya ilgi duyanlar da okuyabilirler. ingilizce olan bu analize asagidaki linkten ulasabilirsiniz.
  
  http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7411087.stm
  
  not: ingilizce bilmeyenler icin isterlerse yardimci olabilirim.
  
  alex de waal kimmis diyenler icin: http://en.wikipedia.org/wiki/alex_de_waal
• (bkz: sudan/@okuz)
• irlandali ngo goal'un guvenlik direktorunun anlattiklarindan aktariyorum:
  
  goal'un darfur'da, jebel marrah adli bir bolgede karargahi bulunuyor. bolgenin ozelligi dafur'daki en yuksek kesim olmasi, ayrica darfur'un ortasinda olmasi. yani stratejik bir oneme de sahip.
  goal karargahinin, yanlis anlamadiysam, tam karsisinda hukumet guclerine ait bir askeri karargah var. 23 ocak 2009'da sla (sudan liberation army) buradaki askeri karargaha saldiriya geciyor. goal karargahinin onune dizilip hukumet guclerine ates aciyorlar. yani goal calisanlarini insan kalkani olarak kullaniyorlar (bu kisminda bir seyleri eksik aktariyor olabilirim; belki goal calisanlari saldiri basladiginda disaridaydi).
  hukumet gucleri en basta karsilik vermiyor ama bir sure sonra onlar da ates acmaya basliyorlar. boylece goal binasi da ates altinda kaliyor. ancak bu arada goal calisanlari iceri kacip kendilerini 10 gun barindirabilecek bir nevi panik odasina giriyorlar.
  en basta sla askeri karargahi ele geciriyor, ancak sonra hukumet tekrar saldirip kontrolu ele geciriyor. kisacasi catismalar devam ediyor ve insani yardim calisanlari catisma bolgesinde kaliyorlar.
  afrika birligi (au) ve birlesmis milletler insani yardim calisanlarini catisma alanindan cikartmak icin girisimlerde bulunuyor. au sla ve hukumet birlikleriyle anlasip sivil toplum orgutu calisanlarinin tahliye edilmesi icin bir koridor acilmasi izni kopartiyor. buna gore hukumet birlikleri ve sla catismaya bir sure ara verecek ve stk calisanlari iki grup arasindan gecirilerek bolgeden cikartilacaklar.
  bu arada catismalar sadece karargahin oldugu yerde degil bolge genelinde de devam etmekte.
  goal'un bolgede 3 grubu bulunuyor. ayrica goal disinda, msf spain (sinir tanimayan doktorlar'in ispanya subesi) vs de bulunuyor. goal'un bolgedeki gruplarindan ikisi ve msf spain apar topar bolgeyi terk ediyorlar. yalniz cok hizli terk etmek durumunda olduklarindan sadece para, laptop vs alabiliyorlar yanlarina. ciplerini arkada birakmak zorunda kaliyorlar. ancak goal'un haberdar olmadigi bir sey var; au sla ve hukumetle gizli bir anlasma daha yapiyor. buna gore iki tarafa da catisma sebebi olan karargahin kontrolunu birakma sozu veriliyor.
  sla ve hukumet birlikleri bu durumun farkina vardiklarinda ucuncu gurubun tahliyesi mumkun olmuyor.
  25 ocak'ta bir dunya gida programi (wfp) helikopteri goal calisanlarini almak uzere harekete geciyor. ancak helikopter havalandiktan bir sure sonra dusuyor. helikopterdeki 19 kisiden biri, bir goal calisani oluyor.
  bu kazaya ve bolgede agir catismalarin devam ediyor olmasina ragmen wfp bir helikopter daha gonderiyor ve tahliye tamamlaniyor.
  yalniz olaylar tahliye islemleriyle de bitmiyor. goal ve msf spain calisanlari tahliye edildikten bir sure sonra sudan hukumeti her iki stk'yi araclarini bilerek asiler icin geride birakmakla sucluyor. eger geri gidip araclarini almazlarsa ulkenin diger kesimlerinde bu stklara ait araclara ates acilacagi soyleniyor.
  goal ve msf icin bolgeye geri gidip araclarini almaktan baska care kalmiyor. stk calisanlari tekrar catisma bolgesine giriyorlar. goal'a bm ve au birlikleri yardim ediyor.
  goal calisanlari araclarini geri alirken, bozuk olan bir araci hukumete yeni bir bahane olmasin diye parcalamak zorunda kaliyor.
  msf spain bolgeye geri giderken ates altinda kaliyor.
  
  bilindigi uzere 4 mart'ta sudan baskani el besir icin uluslararasi suc mahkemesi tutuklama karari cikartmisti. kararin cikmasindan birkac saat sonra sudan hukumeti aralarinda goal ve msf'in bulundugu 13 buyuk stk'yi casusluk yapmalari gerekcesiyle 24 saat icinde darfur'dan kovmustu. hukumet kararini aciklarken bu stk calisanlarinin guvenliklerini saglayamayacagini bildirerek ustu kapali bir tehditte bulunmustu.
  mart ayindan beri guvenlik gerekcesiyle stklar darfur'da karayolu kullanmiyorlar. bunun yerine wfp'nin helikopterleri kullaniliyor. mart'tan bu yana 5 insani yardim calisani cesitli gruplarca kacirildi. bunlardan iki tanesi goal calisaniydi (biri ugandali ya da ruandali, digeri ise irlandali iki kadin calisan). goal calisanlari 10 gun once 3 ayi asan bir surenin ardindan serbest birakildilar. en son kacirilma birkac gun once gerceklesti, bu kez kacirilan bir kizilhac calisani ve kendisi icin 1 milyon dolar fidye isteniyor.
• dun guney darfur'da iki yardim calisani kacirilmis.
• (bkz: #25022727)