hürmüz boğazı

• pek olası bir iran müdahelesi esnasında geçişe kapanabileceği için petrol fiyatlarının acaip seviyelere çıkmasına neden olabilecek boğaz.
• iran'ın işgal edilmemek için kullanabileceği kozlardan biri. kapatılması halinde dünyada sinai üretimi durdurabilecek kadar stratejik konumdadır. dünya çapında dağıtılan petrolün yaklaşık 3'te 1'i buradan geçmektedir.
  
  kapatılması durumunda iran'a yapılacak bir saldırıya ilk müdahil olacak ülkeler ise hindistan ve çin'dir. hindistan ve çin ekonomisi buradan gelecek tankerlerdeki petrole bağımlı olduğundan, iran'a müdahale etmek isteyen bir ülke karşısına doğrudan çin ve hindistan'ı da aldığı için, yeni bir dünya savaşını çıkmasına neden olabilir.
• iran'ın dünyanın kafasına dayayabileceği bir silahtır.
  
  iran buraya hakim kalabildiği sürece iran'a saldırmak konusunda söylenebilecek tek şey "sıkar biraz" olacaktır. dünyanın muhtemelen en stratejik iki üç noktasından biridir.
• hürmüz / türker ertürk
  çarşamba, 04 ocak 2012
  
  bugün size türk mizahının önemli isimlerinden sadık şendil tarafından yazılmış eserden senaryolaştırılan yedi kocalı hürmüz müzikalini anlatmayı düşünmüyorum. bu yazımda eserde olduğu gibi erkeklerin ilgi odağı olan hürmüz’den değil ama emperyalizmin ilgi odağı olan ve iran’ın kendini savunma refleksleri içinde çok önemli yer tutan hürmüz boğazı'ndan bahsetmek istiyorum.
  
  türkçe söylenişi hürmüz olan kelimenin aslı farsçadır. etimolojik olarak kökeninin ormuz ( hurma ) veya hormoz ( iranlıların eski dini olan zerdüşt inanışında hayır tanrısı ) olduğu konusunda iki farklı görüş vardır. hangisinin daha doğru olduğu tartışmalarını dil bilimcilere bırakalım, biz hürmüz boğaz’ının tam olarak nerede olduğunu? niçin önemli olduğunu? buraya yönelik gerginliğin nedenini irdelemeye çalışalım.
  
  hürmüz boğazı; birleşik arap emirlikleri ( bae ), katar, bahreyn, suudi arabistan, kuveyt, irak ve iran’ın çevrelediği basra körfezini, umman körfezine dolayısıyla hint okyanusuna ve dünyaya bağlar. boğazın bir tarafında ( kuzey ) iran diğer tarafında ( güney ) ise umman bulunmaktadır. bu boğazın önemini anlayabilmek için bazı verilere göz atalım.
  
  basra körfezinin çevresi ve ortadoğu en kötümser değerlendirmelere göre bile dünya ham petrol rezervinin yüzde 60’ına sahiptir. tüm dünyada deniz yolu ile yapılan ham petrol taşımacılığının yüzde 40’ı hürmüz‘den geçmektedir. hürmüz’den geçerek dünya pazarlarına giden ham petrol, tüm dünya miktarının ( boru hatları dahil ) beşte biridir.
  
  hürmüz boğazı’ndan ham petrol geçişi günlük olarak 16 milyon varil olup bu miktar türk boğazlarından ( istanbul ve çanakkale ) geçenin 5,5 katı, süveyş’ten geçenin 8 katıdır. asya pazarlarına ve ağırlıkla hindistan, güney kore, çin ve japonya’ya giden ham petrolün yüzde 85’i buradan geçmektedir.
  
  sadece bu rakamlara bakarak bile şöyle değerlendirmeler yapmak pek yanlış olmaz. ortadoğu bölgesi kendi haline bırakılamaz. kaynakları başta petrol ve doğal gaz olmak üzere sömürülmeli, kazançları istenilen pazarlara yönlendirilmeli, bunun kolayca yapılabilmesi için işbirlikçi yönetimler işbaşına getirilmeli, direnen liderler ve rejimler ise her türlü yola başvurularak değiştirilmelidir.
  
  petrolün kesintisiz olarak kabul edilebilir bir fiyattan piyasalara intikalinin halihazırda dünyanın bu enerji kaynağına bağlılığı göz önüne alındığında hayati öneme haiz olduğu bilinmektedir. bu nedenle hürmüz geçişli petrol trafiğinin durması veya sekteye uğraması durumunda halen 100 dolar civarında olan ham petrol fiyatlarının 200 hatta 250 dolar seviyesine tırmanacağı konunun uzmanları tarafından ifade edilmektedir.
  
  abd ve israil tarafından iran’da rejim değişikliği arzu edildiği herkesin malumudur. iran’ın nükleer silah yapmaya çalıştığı bunun bahanesidir. artık gelinen aşama, yetkili ağızlardan da söylendiği gibi "iran’a karşı askeri müdahale masada" dır. fakat böyle bir müdahalenin meşruiyeti yoktur. bu nedenle iran köşeye sıkıştırılmakta ve hata yapmasına çalışılmaktadır.
  
  abd başkanı 2011 yılının son günü iran’a karşı çok ağır bir ekonomik yaptırım kararını imzaladı. buna göre "iran merkez bankası ile iş yapan yabancı finans kurumları cezalandırılacak." yapılmaya çalışılan iran ekonomisinin en önemli mali kaynağı olan petrol gelirlerini azaltmak bu yolla ülke ekonomisini felce uğratarak halkın rejime karşı hoşnutsuzluğunu artırmak ve isyana teşvik etmektir. belki de daha önemlisi iran’ı kışkırtarak hamle yapmasını sağlamak ve bu yolla "askeri müdahale" karşı hamlesi için gerekçe yaratmaktır. nasıl mı?
  
  abd başkanının bu yaptırım kararına iran "bu bir savaş ilanıdır" diyor. devrim muhafızları komutan yardımcısı general hüseyin selami "bizim hayati çıkarlarımızı tehdit ederseniz, biz de sizin yaşamsal çıkarlarınıza darbe vurmak için her türlü tedbiri alırız" diyor. esasında yapılmak istenen özetle şudur. iran’ı kışkırtarak, hürmüz’ü kapattıracak hamleyi yaptırmaktır.
  
  o zaman petrol fiyatları kontrolsüz olarak yükselir, dünya kamuoyu iran aleyhine pozisyon alır, buradan gelecek petrole bağımlı olan çin ve avrupa’ya darbe vurulur, çin’in suriye ve iran’a desteğinin ve vetosunun önü kesilir.
  
  rusya mı? vetoyu kaldırır, desteklemese de libya’da olduğu gibi sadece yaygara ile yetinirse putin karşıtı gösteriler ve seçim hilesi iddiaları bitirilir.
  
  sevgili okurlar emperyal satranç böyle oynanır. bunun gibi daha bir sürü hileli planlar hazırlanır, bazen kaybedilir de, ama oyunların hiçbirisinde etik, ahlaki, duygusal ve insancıl değerlere yer verilmez. keşke yanılıyor olsak!
  
  iyi seneler dilerim.
  
  kaynak: http://www.guncelmeydan.com/…:turkerturk&itemid=289
• iran'ın bu hamlesi intihar olur
  05 ocak 2012 perşembe 12:18
  iran'ın hürmüz boğazı'nı kapatması 2 yönlü intihar olur.
  
  enerji güvenliği uzmanı faruk demir, dünya petrolünün yüzde 40'ının taşındığı hürmüz boğazı'nın kapatılmasının küresel petrol ticaretini hayati derecede etkileyeceğini belirterek, ''hürmüz boğazı'ndaki tansiyona bağlı spekülasyonlar ile petrol fiyatları tavan yapabilir'' dedi.
  
  a.a muhabirinin sorularının yanıtlayan demir, iran körfezi'nin su altı jeolojisi açısından endişeleri artıran hassas bir bölge olduğuna işaret ederek, dünya tanker taşımacılığının yüzde 17'sinin bu bölgeden geçtiğini söyledi.
  
  demir, günlük 15 ila 17 milyon varil petrol ihracatının yapıldığı hürmüz boğazı'nın genişliğinin 56 kilometre, ortalama derinliğinin ise 100 metre dolayında olduğunu anlattı.
  
  iran körfezi'nin ortalama derinliğinin 50 metre, en fazla derinliğinin ise 90 metre olduğu bilgisini veren demir, yoğun tanker trafiği ile bilinen hürmüz boğazı etrafında yaşanacak kazaların tehlikeli sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulundu.
  
  demir, ''olası bir kazada denize sızabilecek petrol, kirlilik açısından da meksika körfezi kirliliğini aratmayacak ekolojik sonuçlara yol açabilir'' dedi.
  
  'iran'ın hürmüz boğazı'nı kapatması intihar olur'
  
  hürmüz boğazı'nın yaklaşık 15 kilometrelik alanın 80-90 metre derinliğinde olduğunu ve tanker trafiğine kapatılamayacağını bildiren demir, şöyle konuştu:
  
  ''iran'ın bu bölgede etkili bir saldırı gücü var ve bu sayede tankerleri vurabilir. yangınlara müdahale etmek saldırı riski altında çok zordur. bu durumda iran'ın hürmüz planı hem kendisi için hem petrol piyasalarının tamamı için tam anlamıyla intihar olur. sayın davutoğlu'nun açıkladığı, "bölgeye sirayet etmekte olan bir tansiyon"un başlangıcı hürmüz'deki gerilim olabilir.''
  
  1973'deki petrol krizi yeniden olabilir
  
  demir, hürmüz boğazı'nda ''iran'ın kazara bölgedeki gemileri vurması veya abd donanmasının iran'a yük taşıyan bazı gemilere yönelik durdurma-arama eylemlerine girmesinden kaynaklı muhtemel bir çatışmanın savaşa neden olabileceğini'' uyarısında bulundu.
  
  dünya petrolünün yüzde 40'ının taşındığı hürmüz boğazı'nın kapatılmasının böyle bir süreç içinde beklenen bir sonuç olduğunu anlatan demir, böyle bir durumda petrol fiyatlarının yükseleceğini, ambargolar ve kontrat iptallerine gidilebileceğini, sigorta ve navlun fiyatlarında artışlar olabileceğine dikkati çekti.
  
  demir, ''hürmüz boğazı'ndaki tansiyona bağlı spekülasyonlar ile petrol fiyatları tavan yapabilir. 1973'deki petrol krizi yeniden olabilir. petrol fiyatlarında 100 ile 400 dolar arasında şok artışlar yaşanabilir'' dedi.
  
  iran krizinden en fazla çin etkilenir
  
  demir, abd ile iran arasındaki gerilimden en yıkıcı şekilde etkilenecek ülkeler arasında çin'i göstererek, çin'in ortadoğu petrolüne bağımlılığının yüzde 50'nin üzerinde, iran petrolüne bağımlılığının ise yüzde 6-7 arasında olduğunu bildirdi.
  
  iran'ın petrol ihracatına yönelik engellemelerin oluşturacağı fiyat artışlarının hayati önemde olduğuna dikkati çeken demir, petrol fiyatındaki her 10 dolarlık artışın çin ekonomisi üzerinde 0,4 puanlık daralma etkisi oluşturduğunu vurguladı.
  
  demir, çin dışişleri bakanlığının geçen günlerde iran'a uygulanan tek taraflı abd yaptırımlarına karşı olduğunu bildirmesinin nedeninin iran'ın petrol ihracatına yönelik engellemelerin oluşturacağı fiyat artışları olduğunu savundu.
  
  iran ve abd arasındaki gerilimi çin ve ardından diğer petrol ithalatçısı ekonomiler üzerinde oynanan bir satranç oyununa benzeten demir şöyle konuştu:
  
  ''çin'in ortadoğu petrolüne bağımlılığı yüzde 50'nin üzerinde ve abd'nin ortadoğu petrolüne bağımlılığı ise yüzde 60 dolaylarında. çin için hürmüz boğazı hakkındaki riskler yıkıcı bir etkiye neden olacak. libya krizinden dolayı da çin'in uğradığı petrol ithalat mağduriyeti büyüyecek. çin'in iran hakkındaki direnci suudi arabistan ve benzeri kaynaklardan ek bir petrol fırsatı sunulursa ancak zayıflayabilir.''
  
  iran'a yönelik yaptırım süreci bm güvenlik konseyi seçenekleri dışında ilerleyecek
  
  demir, bm güvenlik konseyi'nden iran'a yönelik önceden anlaşma sağlanmadan çok sert ve keskin hükümler içeren kararlar gelmeyeceğini belirtti.
  
  iran petrolüne karşı zaten bir yaptırım süreci başladığını belirten demir, bu yaptırımların iran'ın bir naylon muşamba gibi hiç hava almayacak hale gelmesini amaçladığını söyledi.
  
  demir, yaptırım sürecinin bm güvenlik konseyi seçenekleri dışında ilerleyeceğini belirtti ve şöyle dedi:
  
  ''yaptırımlar iran'ın doğrudan saldırgan bir tutum ve davranış içine girmesini sağlamayı amaçlıyor. abd ve ab'nin yönetimleri ve önlemleri ocak sonundan itibaren artarak devam edecek. iran'a yönelik ekonomik tedbirler abd'nin jeopolitik tansiyonu yükselten eylemleri paralel bir seyir izleyecek''
  
  'abd başkanlık seçimlerinde iran belirleyici olacak'
  
  demir, abd'nin kasım'da yapılacak başkanlık seçimlerinde iran'ın belirleyici olacağını söyledi. iran'nın ronald wilson reagan'ın başkan seçildiği 1980 başkanlık seçimlerinde de belirleyici olduğunu anlatan demir,''reagan 1981'de başkanlık yemini ettiği gün, abd-iran ilişkilerinin iyice gerilmesine neden olan rehine krizi çözülmüştü. tarihin garip bir cilvesi olarak iran, 1980 seçimlerinden sonra da ikinci kez abd'nin başkanlık seçimlerinde belirleyici olacak'' dedi.
  
  opec ne yapacak
  
  demir, muhtemel bir petrol krizinde petrol ihraç eden ülkeler örgütü'nün (opec) nasıl bir tavır geliştireceğine ilişkin ise petrol fiyatlarının opec için kısa ve orta vadede kar getireceğini söyledi.
  
  demir, artan petrol fiyatları karşısında enerji satrancında başvurulabilecek hamleler hakkında şöyle konuştu:
  
  ''kısa vadede iran dışındaki ülkeler petrol üretimlerini artırmaya yanaşmazlar. günlük üretimin 90 milyon varile çıkması fiyatları çok aşağı düşürür. ama örneğin libya ve olası iran tedarik eksikliğinin karşılanması konusunda ise ortaya çıkacak açığın yüzde 50-75 dolaylarındaki bir kısmını karşılamak opec için ve özellikle suudi arabistan için kabul edilebilir bir oyun planı olabilir. gelecekteki 10-30 yıllık petrol talebinin karşılanması için yapılması gereken zorunlu yatırımların ortalama maliyetiyle bu maliyeti finanse edecek enstrümanların küresel piyasalardaki kazanç ortalaması petrol için baz fiyatı belirleyecek. petrol fiyatı için en alt, zarar etmeyecek ve yatırımları devam ettirecek fiyat tabanı 50-55 dolar arasında. buna risk primleri ve spekülasyon potansiyelleri dahil değil.''
  
  'abd'nin iran ile yaşadığı tüm olaylar gerçek bir illüzyon savaşı'
  
  uzman demir, opec üyesi katar, kuveyt, irak, bae ve suudi arabistan'ın petrol sevkiyatının hürmüz boğazı kapanması durumunda tehlikeye girebileceği uyarısında da bulundu.
  
  hürmüz boğazı'nın kapatılması halinde 1973'deki gibi petrol krizine girilebileceğine dikkati çeken demir şöyle devam etti:
  
  ''suudi arabistan, petrolünün bir kısmını (2,5 milyon varil/gün) boru hatları yoluyla kızıldeniz tarafına sevk etmek zorunda kalabilir. trans-arap boru hattı ve diğer seçenekler var ise de kriz durumunda petrol tedarikinde 1973 yılındaki yom kippur dönemini aratmayacak sahneler yaşanabilir.''
  
  demir, suudi arabistan'ın iran'ın hürmüz boğazı'nı kapatması halinde dünya pazarında oluşabilecek ham petrol açığını körfez ülkelerinin karşılamaya hazır olduğunu bildirmesini de değerlendirdi. suudi arabistan'ın hamlesinin dini görüş ayrılıkları ve mezhepsel ayrım çatışmalarıyla açıklanamayacağını vurgulayan demir şunları kaydetti:
  
  ''iran ekseninde artan tansiyonun temelinde jeopolitik menfaatler belirleyicidir. dini görüş ayrılıkları ve mezhep çatışmaları enerji satrancının temeli değil, sadece kullanılan bir enstrümanıdır, kamu diplomasisi için neden ve sonuç ilişkisinde sadece psikolojik bir araçtır. aslında iran ve abd arasında yaşanan tüm olaylar gerçek bir illüzyon savaşından ibaret...''
  
  kaynak: http://www.haber5.com/…ntihar-olur-haberi-166663.aw
• seneler evvel petrol yüklü bir gemiyle gitmiştim. petrol almak için bu boğazdan geçerken bir sürü gezi teknesi ve ticari tekneyle karşılaşmıştık. kıyıdan denize doğru 10 km. döşedikleri dev hortumlarla petrol alıyordu gemiler. gittiğimiz yerlerle o zaman kafamızdaki iran imajı çok farklıydı. kiş adası denilen yer harikuladeydi.
• basra körfezi'ni umman denizi'nde bağlayan, dünyadaki petrol sevkiyatının 1/3'ünde kullanılan boğaz. bir kıyısı birleşik arap emirlikleri'nde, bir kıyısı iran'dadır. iran islam cumhuriyeti'nin kontrolündedir.
• iran kapatacaktı, batıya petrol sevki duracaktı, kapattıydı derken söylentisiyle bile; brent petrolün varil fiyatı, 120 doları geçmiştir. birileri yine fena halde sömürüsünü yapmış, parayı götürmüştür.
• birleşik arap emirlikleri'nin fuceyra'ya uzanan boru hattını açması tabiki boğazın önemini azaltmamıştır. ama iran'ın hareket alanını biraz daraltmıştır.
  
  ayrıca, yakın zamanda basra petrollerinin de türkiye ya da suriye üzerinden akdenize açılmasıyla hürmüz boğazı tek önemli geçiş yolu olmaktan çıkacaktır.
• iran, ırak, kuveyt, suudi arabistan petrolünü umman denizi'nden serbest sulara bağlayan dünyanın en önemli su yollarından biri.