sağır kef ^*

• türk dilinin arap harfleriyle yazıldığı, karahanlılar'dan itibaren 1928 yılına kadar gelen süreçte; dünya dilleri içinde yalnızca türkçe'ye özgü olan, özellikle eski anadolu türkçesi'nde sıklıkla kullanılan "geniz n'si" nin, arap alfabesinde gösterildiği harf.
  
  latin alfabesi, türk dili için dünyadaki belki de en uygun alfabe olmasına rağmen; türkçe'ye verdiği en büyük zararlardan biri, bu harfi ve bu harfin gösterdiği sesi (geniz n'si: nazal n) yok etmiş olmasıdır. avrupalılar, bu harfi "ng" şeklinde transkript ettiklerinden, harf devrimini izleyen dönemde türkiye'de de bu yapılmaya çalışılmış, ancak bu yöntem tutmamış ve g harfi atılarak, genizden gelen n harfleri de normal n gibi okunmaya başlamıştır. böylece bu harf de tamamen tarihe karışmıştır.
  
  sağır kef, arapça kef harfinin altına bir küçük çizgi çekilerek gösterilir.
• sağır kefi bilmemekten kaynaklanan en meşhur yanlışlardan biri, gerçek adı "alp er tuna" olan ve meşhur saguda adı geçen kişinin, "alp er tunga" diye latinize edilmesidir.
  
  geniş bilgi için;
  (bkz: #11479986)
• arapların kullanmadığı harftir. zaten arapça'da böyle bir ses de yoktur. ama bu ses, farsça'da da yoktur. nazal n, dünyada yalnızca türkçe'ye özgü bir sestir.
  
  osmanlı metinlerinde, bu harf, kef harfinin altına çizgi çekilerek gösterilir. aslında, osmanlıların, kullandıklari arap alfabesinde yaptıkları kimi değişiklikler ile, kef harfi 4 farklı ses verir:
  
  eğer çıplak halde ise k sesi verir (ince), buna kef denir.
  üstünde bir çizgi var ise, g sesi verir, buna gef denir.
  üstünde üç nokta var ise y sesi verir, buna yef denir
  altında bir çizgi var ise, işte nazal n dediğimiz sesi verir, buna da sağır kef denir.
• sağır kef, kitaplarda "kef" harfinin altına çekilen bir çizgiyle belirtilendir. ancak, osmanlıların bu harf üzerinden geliştirdiği 4 şekilden hangisi kullanılmış ve hangi sesi vermek amaç edinilmiş olursa olsun, el yazısında bu çizgi veya noktalar genellikle gösterilmez.
  
  fakat, anlaşılır. mesela "önce", "sonra" gibi kelimeler hep bu harfle yazılırlar. dolayısıyla, biraz göz aşinalığıyla ilgili bir durumdur bu.
  
  belirttiğimiz özel durumlar ise, kitap yazısı için geçerlidir.
• sağır kef, osmanlı döneminde, bölge bölge konuşma dilinde değişiklik görülse de, yazı bakımından pek de değişmemiş bir harftir. ancak okunuş elbette değişir, bu da doğaldır. nitekim, ağız denen şey de tam olarak budur zaten.
  
  ancak bu harfin verdiği ses hakkında bir takım temel yanlışlar vardır. mesela bunlardan en başta geleni, türkçe'deki nazal n sesini, arapların yaptığı ihfa ile karıştırmaktır. ihfa, zaten n sesi veren bir harfi, ardı sıra gelen harfe bakarak değiştirmektir. oysa türkçe'deki nazal n sesi, ontolojik olarak o kelimenin kendi özünde mevcuttur. "sonra" derken, n sesinin üzerinde duraksanmaz, yani arapların mantığıyla izhar yapılmaz, bunun yerine n sesi genizde bekletilir ve sonra r sesi okunur.
  
  ayrıca, nazal n sesini ifade eden harf olan sağır kef için kâf-i türkî denmesi bile, zaten tek başına ispatlar; bu sesin türkçe'ye özgü bir ses olduğunu.
• efendim, nam-ı diğer nef olan harftir bu. doğru. bir diğer namı da kâf-i türkî'dir.
  
  ayrıca, bunca yıl aradan sonra, beni alıp eski kitaplarıma bakmak zorunda bıraktırmış harftir, helal olsundur. efendim, hiç eğip bükmeden söylüyorum ki, kef harfinin üstüne üç nokta ile gösteriliyormuş. ben yanlış hatırlıyormuşum, sözlük kamuoyundan bu noktada özür diliyorum.
  
  ancak bu imla konusu dışında, diğer tüm söylediklerim doğrudur. mesela alp er tunga isminin yanlış olduğu, veya telaffuz farklılıkları vs.
  
  yef konusuna gelince; bu, aslında osmanlılarda müstakil bir harf değildir. asıl yazımı kef olup, zamanla y şekline evrilen kelimelerde kullanılır. ve kef harfinin altına çekilen çizgiyle gösterilir veya hiç çizgi çekilmez. nef ile karıştırdığım nokta da bu idi. en bilinen örnek de "bey" kelimesidir.
• olası ilk izlenimin aksine "sağır kef" değil "sagir kef" yani küçük keftir. kef-i sagir de derler.
  
  esasen n'ye benzediği için kef'ten kırarak nef dendiği ya da arapçacaki düz n harfine izafeten kef-i nunî dendiği de olur.
  
  günümüz yazımına bazen ng (bkz: derya dengiz)(bkz: tengri) ama çoğu zaman n olarak geçmiştir.
• o bu değil de, gözünü sevdiğimin türkçesi dedirten harftir ^*
• (bkz: kâf-ı vâvi)
• alp er tunga örneği üzerindeki sağır kef ve nazal n tartışması için;
  (bkz: alp er tunga/@ilbertus)