neuma

• m.s.6. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve kaynağı kesin olarak bilinmeyen müzik yazısı. neumes'lü müzik yazısı nokta, virgül, çeşitli aksanlar gibi 4-5 işaretten ibarettir. bu işaretler kendi aralarında birleşerek bir takım bileşik işaretler meydana getirirler.
• basit-bileşik başlıca neumalar:
  *virga
  *punctum
  *clivis
  *podatus
  *torculus
  *climacus
  *scandicus
  *porrectus
  *pressus
  *salicus
  *quilisma
  *strophicus
  *cephalicus
  *epiphonus
• eski bir notalama sistemi. ilkesi, şarkı sözlerinin üzerine bestenin özünü hatırlatmayı sağlayan işaretler koymaktır. bunların ilk örneklerine kitabı mukaddes metinlerinde rastlanır. başlangıçta bu neumalar dilbilgisinin noktalama işaretlerinden türetilmiştir. bunlar notaların ses yüksekliğini de, cümlelerin ritminin de kesin bir biçimde göstermez. çünkü bunların yorumcusu tarafından bilindiği kabul edilir. bu işaretler, yorumcu için stenografik öğelerden veya hafızaya yardım eden birtakım göstergelerden başka bir şey değildir. basit sayılmaz. eksikleri çok olan bu sistemle yapılan gregorius ezgileri, şu an kullandığımız sistemle notalanarak orjinal halinde çalınamaz. çetrefili çok, ancak günümüz notalama sistemine katkısı da öyle.
• (bkz: neuma dövme makinalari)
• orta çağda kullanılan bir tür nota yazısı. aynı zamanda grup kurma hayalleriyle yanıp tutuştuğum veletlik zamanlarında grubuma koymayı planladığım isim.
• tanım: ıx. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan ve xııı. yüzyılda beş çizgili porte ortaya çıkancaya dek kullanılmış olan, bir müzik notasyon biçimi.
  
  bir neuma notası, melodiyi bilmeyen biri tarafından deşifre edilemez. ibranice ve arapça gibi bazı sami dillerinin yazımında genellikle sesli harfler kullanılmadığından, kelimeler ancak onları okuyanlar tarafından okunabilir.
  
  öncelerde, neuma'da ses veya ritim ifade edilmezdi. yalnızca, okuyan kişiye birtakım hatırlamalar yapmak maksadıyla kullanılırdı. daha sonra neuma'daki ses belirtmeye yönelik yapılan birtakım geliştirmeler, diastematik notalamanın önünü açtı.
  
  ortaçağın sonuna gelindiğinde saatin de icat edilmesiyle, müzik yazımında "ritim" olgusu da yer buldu. neuma notalaması, paris notre-dame okulu döneminde, ritmi ifade edebilecek şekilde değiştirildi. bu süreçte, neumalar yerini mensur notasyon sistemine bırakmaya başladı.
  
  edit: imla
• yunanca neuma işaret anlamında gelir.
  sözlerin üzerine konularak melodinin iniş çıkışları dikkate alınarak okunmayı sağlayan işaretler. bunlar 8. yy.'dan itibaren, ortaçağ'da çizgisiz nota yazısı olarak hem batıda hem doğuda, bizans ortodoks müziğinde olduğu gibi çin, tibet, japon müziklerinde kullanılmış; avrupa'da 11. yy.'da guido d'arezzo tarafından geliştirilmiş, 3-4 çizgili porte uygulamasına geçişi başlatmıştır.
  
  avrupa'da başlıca türleri şöyle sıralanır: st. gallen (manastırın etki alanındaki isviçre, kuzey italya, güney almanya); benevent (italya'nın floransa kenti ve tüm güneyi, toledo ve tortosa'da); kuzey fransa (breton, lorraine gibi neuma'larla); aquitania (güney fransa); paleofrank (kuzey fransa); metz (fransa); vizigot (güneybatı fransa, endülüs dışı ispanya); roma koral notalaması, alman koral notalaması.
  
  bu sistemlerde de sayısı 18'e varan, sesin pesleşmesi ya da tizleşmesine, kısa veya uzun olmasına göre değişik ad taşıyan (punctum, tractulus, virga, podatus, clivis, climacus, scandicus, torculus, porrectus, pes subbipunctis, climacus resupinus, oriscus, pressus bağlantıları, salicus, strophicus, quilisma, liquescens ya da cephalicus, epiphonus gibi) nota değerleri yer almış ve bunlar her neuma sisteminde başka işaretlerle gösterilmiştir.