pareto optimal

• kisaltmasida po dur.
  
  80-20 kuralida denir buna. (aslinda bir kural degil, ozelliktir) mikro ekonomide onemli bir yeri vardir.
  vilfredo pareto (1848 - 1923) tarafindan kesif edilmistir. arastirmasina gore (bkz: italya)daki mal varliginin 80% i halkin 20% tarafindan mulk edinmis.
  sonrasinda bu daha genis anlamdda algilanmis (joseph juran) ve pareto analizi diye adlandirilmistir.
  
  http://cepa.newschool.edu/het/profiles/pareto.htm
• iktisatta gelir dağılımının incelenmesinde temel yaklaşımı oluşturur.
• bir kişinin durumunu kötüleştirmeden diğer bir kişi ya da kişilerin durumlarının iyileştirilmeyeceği kaynak dağılımını ifade eder.
• (bkz: game theory)
  (bkz: oyun teorisi)
• amartya sen'in 'pareto optimalliğinin ima ettiği, hiç kimsenin durumunu bozmadan, bir kişinin daha iyi duruma getirilememesidir. o halde bazı kişiler, açlık ve sürekli yoksulluk çekerken, diğer bazılarının zenginlik içinde yaşadığı bir toplumda, bu durumu düzeltmek için zenginlerin hazzının birazcık azaltılması bile pareto koşuluna ters düşecektir.' diyerek eleştirdiği kaynak dağlımında etkinlik halidir.
  
  sen, a. 1997, resources, values and development, harvard university press, cambridge, london, england p. 95'ten aktaran, h. kirmanoğlu, kamu ekonomisinin analizi, istanbul: beta yayınları, 2014, s. 84.
• iktisat dışı alanlarda da bu çalışır. arkadaşlarınızdan sevdikleriniz %20'yi oluşturur ve zamanınızın %80ini onlarla geçirirsiniz.
  
  bir alanda, örneğin bir projede toplamda on sorununuz var. bu sorunların hepsini çözerseniz sorunların %100ünü çözersiniz. ama sekiz sorunu yani %80'ini çözerseniz, kalan %20 buna bağlı olarak çözülür veya önemsizleşebilir.
  
  mükemmeliyetçi bünyelerin bu alışkanlıklarını terk edebilmeleri için güzel bir motto.
• pareto italya’da ki mülklerin %80’ine nüfusun %20’sinin sahip olduğunu gözlemiş.
  
  seksene yirmi kuralı müşteri ilişkileri yönetiminden, pazarlamaya hatta iş planlamasına varan bir çok alanda geçerliliğini sürdürmektedir.
  
  kendi hayatımızda da bu kurala ilişkin birçok örnek bulabiliriz.
  
  ben, konu hakkında yazılıp çizilenleri henüz bilmezken, üniversiteye yeni başladığım zamanlarda , kızların %80’ninin erkeklerin %20’siyle çıktığını fark etmiştim mesela..(aynı anda değil tabi)
  
  türkiye'de ki gelir dağılımı da hepimiz için her zaman göz önünde olan bir örnektir. ülke nüfusunun %80'i toplam gelirin yarısını paylaşırken, %20'si diğer yarısını üleşmektedir.
  
  zamanımızın %80’ini çalışarak harcamamız da buna bir örnek olarak gösterilebilir; amacımız para kazanıp geriye kalan %20’lik zaman diliminde iyi vakit geçirebilmektir. gel gör ki kazandığımız paranın kahir ekseriyetini zorunlu giderler (kira, kredi taksiti, faturalar vb.) için harcarız. geriye kalan parayı da, arta kalan zamanda harcamak için kullanırız. (çalışanların ancak %20’si bu şansa sahiptir.) esasen biz ertesi gün tekrar işe gelebilmek için çalışırız.
  
  yani seksene yirmi heryerde..
  
  edit: başlığın konunun bilinen ismi olan "seksene yirmi kuralı" olarak değiştirilmesi gerektiğini düşünüyorum. merak edenlerin pareto optimal olarak arama yaptıklarını sanmıyorum.
• temeli ekonomi biliminde kendine yer bulur. ilk olarak vilfredo pareto'nun ortaya attığı %80 - %20 kuralının anlattığı şeydir özetle. %80 daha fazla fakirleşmeden, %20 daha fazla zenginleşemez.
  bir kare kutu düşünün, içinde iki tane farklı hacimlerde balon var. bu balonlar kutuya ancak sığıyorlar ve yüzeyle teğet bir temasları var. bir balonun yuvarlak şeklini bozmadan hacmini artırabilmek için ancak diğerinin havası alınarak hacminin küçültülmesi gerekir.
  
  çok amaçlı optimizasyonda ise, herhangi bir amaç fonksiyonunun en iyi değeri diğer amaç fonksiyonu değerlerinden en az birisi kötüleşmeden iyileşemez.
• (bkz: #92826385)
• kimsenin refahını azaltmadan bireylerin refahını artırabilirseniz , toplumsal refah artarmış.
  
  edit cedit: imlâ