sıçrama yoluyla temyiz

• öncelikle 20 temmuz 2016 tarihinden itibaren istinaf mahkemelerinin çalışmaya başlamasıyla birlikte ilk derece mahkemelerinin bir üst mahkemesi, yani ikinci derece mahkemesi oldular.
  
  istinaf mahkemelerinin tarihi bizde çok eskilere dayanır. kaldırılırlar, sonra tekrar gelirler ama çalışmaya başlayamazlar falan derken nihayet üç yıl önce fiilen başladılar. bunu kısa kesiyorum çünkü konumuz farklı.
  
  istinaf mahkemesine başvurulacak haller hukuk muhakemeleri kanunu madde 341'de belirtilmiştir.
  
  hmk madde 341/2
  "miktar veya değeri üç bin türk lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir."
  
  bu parasal sınır, 2019 yılı için 4.400 liradır. hmk ek madde 1 belirtildiği duruma uygun olarak her yıl artırılır.
  "...213 sayılı vergi usul kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca maliye bakanlığınca her yıl tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle uygulanır..."
  eğer istinaf mahkemelerinin kararlarını da beğenmemişsek, bu kararlara karşı itirazımızı temyiz kanun yolu olan yargıtay'a yapacağız. yargıtay için parasal sınır 2019 yılı için 58.800 türk lirasıdır ve aynı usulle her yıl artmaktadır.
  
  şimdi gelelim istinaf mahkemelerine başvurduğumuz zaman ne tür kararlar verilebileceğine. istinaf mahkemesi de ilk derece mahkemesi gibi vakıa mahkemesidir. bu sayede, istinaf mahkemesi de yeniden yargılama yapıp yeniden karar verebilir. temyiz (yargıtay) gibi değildir. yargıtay, sadece hukuk kurallarının doğru uygulanıp uygulanmadığını kontrol eder; yerindelik denetimi yapamaz. neyse istinafın verebileceği kararları kısaca söyleyeyim:
  1- "kesin kaldır gönder kararı." bu karara direnilemez, bu karar temyiz edilemez.
  (bkz: hmk madde 353/1-a)
  2- "düzelterek esas hakkında yeniden karar."
  3- "esastan yeniden karar."
  4- "başvurunun esastan reddi" kararı.
  
  bu hallerden sonuncusu olan "başvurunun esastan reddinde" istinaf mahkemesi yeni bir karar vermiyor, senin başvurunu esastan red kararı veriyor sadece. yani biz ilk derece mahkemesi kararına itiraz ettik ama istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını doğru buluyor ve bizim itirazımızı reddediyor.
  istinaf mahkemesi bu kararıyla bir hüküm kurmamıştır. dolayısıyla ilk derece mahkemesinin kararı hala ayaktadır. istinaf mahkemesinin bu esastan red kararını temyiz edeceğimiz zaman yargıtay incelemeye önce temyiz dilekçemizden başlayacak. sonra bölge adliye mahkemesi (istinaf) kararını inceleyecek. yargıtay, en son da ilk derece mahkemesinin kararını inceleyecek ve istinafın doğru bulduğu ilk derece mahkemesi kararını, hukuk kurallarının yanlış uygulandığı gerekçesiyle yanlış bulup bozarsa dava dosyasını ilk derece mahkemesine geri gönderecek.
  çünkü istinaf mahkemesi yargılama yapıp hüküm vermedi; esastan red kararı verdi. ayakta olan karar hala ilk derece mahkemesinin kararı olduğu için dosyayı ilk derece mahkemesine gönderebilir.
  
  pekala, bozma kararıyla dosya ilk derece mahkemesine geri gönderildikten sonra ilk derece mahkemesi hakimi öncelikle "bu bozma kararına uymalı mıyım yoksa direnmeli miyim?" diye davadaki taraflara soracak. bu durumda ilk derece mahkemesi hakiminin yapabileceği üç ihtimal vardır:
  1- taraflardan her ikisi de karara uyması gerektiğini söylerse ilk derece mahkemesi hakimi uyma kararı vermek zorundadır.
  2- taraflardan birisi "uy" diğeri "diren" demişse veya tarafların ikisi de "diren" demişse hakimin takdirindedir, ister uyar ister direnir.
  
  eğer hakim bozma kararına uyarsa, kararının neden bozulduğunu dikkate alacak ve eksikliklerini gidererek yargılama yapıp yeniden karar verecek.
  
  hakim uyma kararı verdikten sonra yeniden yargılama yapıp yargıtay tarafından bozulan kararını tekrar verirse, buna da fiili direnme veya eylemli uyma denir.
  
  hakim kendi kararını doğru bulursa direnme kararı verecektir. bu durumda da ilk derece hakimi, yargıtay tarafından bozulan kararını hiç değiştirmeden, noktası virgülü aynı olacak şekilde yeniden yazar.
  
  ilk derece mahkemesi hakiminin, uyma veya direnme kararları neticesinde kurduğu hükmün menfaatini ihlal ettiğini iddia eden taraf, bu karara karşı kanun yoluna gidebilir.
  
  normalde ilk derece mahkemesi kararına karşı kanun yolu istinaf mahkemesi iken, yukarıda bahsedilen durumda yargıtay tarafından bozma kararı ile ilk derece mahkemesine geri gelen dosyada verilen yeni karara karşı itiraz edilecek üst derece mahkemesi, istinaf değil; yargıtay'dır. işte bu durumda istinafın atlanarak direkt yargıtay'a başvurulmasına sıçmalı temyiz veya sıçrama yoluyla temyiz denir.
  
  düzenleme: imla.