sidney morgenbesser

• efendim hatirlayacaginiz gibi kisa sure once deadgirl aramizdan ayrilmis ve basliginin altina cesitli yorumlar yazilmisti. daha sonra bir grup insan da bunlardan bazilarini abartili bulup duygu hezeyaninda bulunanlari samimiyetsizlikle suclamisti.
  
  evvel zaman icinde, gunlerden bir gun richard feynmanin olmus oldugunu ogrenmistim. hangi deyyustan duymustum hatirlamiyorum ama bir an icin bile dusunmemistim o guzelim fizikcinin coktan vefat etmis oldugunu, o derece canliydi imaji kafamda. gerci giris paragafim hic uygun olmadi, zira hic tanimamis degildim feynmani, dedim ya muhabbet edermis gibi canli yazilmis kitaplarini okudum defalarca, yaraticiliginin ufak bir kismini tecrube ettim. elbette oldugunu duyunca cok uzuldum, dayanacak birseyim de yoktu ki, olum benim icin fiziksel bir hadise.
  
  ayni duyguyu carl saganin olumunde de ve biraz daha mizahi halde schopenhauerla tanisinca da hissetmistim. ilk okudugumda schopenhauer oldugunu bilmiyordum, o kadar kaptirmistim ki zeki bir akademisyen yazmistir diye uydurmusum. kisa bir sure sonra baska bir deyyustan ogrenmistim onun 150 yildir olu oldugunu, hayiflanmistim gunlerce.
  
  simdiyse her ne kadar feynman, sagan veya schopenhauer kadar dusuncelerimde yer kaplamasa da anektodlariyla tanidigim sidney morgenbesserin aylar sonra ogrenmis oldugum vefatina uzulmekteyim. evet bu sefer bir deyyustan degil pipo efendiden ogrendim olmus oldugunu. ne cok humanistim, ne sevgi pitircigiyim; zira siradan olumlere alisiyor insan -alismasin da ne yapsin- ama bazi olumler sadece birkac kisi icin degil, insanligin geneli icin kayiptir. boyle kivrak ve orjinal bir zekanin yitip gitmesi de bu yuzden burktu icimi. tanimasam da sidney efendiyi, kaliplarin disinda dusunebilen kafasi ve anektodlariyla, ufak da olsa daimi bir yer kaplayacak copluge benzeyen hafizamda.
  
  ve onu anmak icin piponun cok guzel dile getirmis oldugu hissiyatina eklenecek tek sey, akillarda yer etmis guzel bir anektod:
  
  bir gosteri esnasinda kafasina cop yiyen sidneye sorarlar:
  -"polisin kafaniza vurmasi adil (fair) bir davranismiydi?"
  -"evet epey adildi ama hakli (just) degildi."
  -"ben de oyle dememis miydim zaten?"
  -"kafama vurmakta oldukca haksizdilar ama benimle birlikte herkes kafasina cop yedigi icin adaletsiz degildiler.
  
  [adalet ve hak kavramlarinin arasindaki farki gostermek icin derslerinde de bundan bahsedermis]
• yukaridaki entryle yetinemedim, rahmetlinin yeah yeahsi ola ki unutulur diye, insanin zihnine ayni gazi, ayni yasam enerjisini veren birkac anektodu daha googlein derinliklerinden cikarip kutsal bilgi mertebesine yukseltmek istedim:
  
  garson: "elmali ve bogurtlenli^* kekimiz var, hangisini tercih edersiniz?"
  sidney: "elmali lutfen"
  [garson iceri gider, iki dakika sonra geri gelir]
  garson: "ozur dilerim, cilekli kekimiz de varmis"
  sidney: "madem oyle, bogurtlenliyi tercih ediyorum"
  
  "ilgisiz alternatifler" prensibini ogrencilerine gostermek icin. bu prensibe gore eger z secenegi yokken, x'i y'ye tercih ediyorsak, z secenegi varken de x'i y'ye tercih edecegiz. [ama bu her iki ihtimalde de x'i sececegiz demek degil; tercih, secimden daha gucsuz^* bir onerme]
  
  roportajci genc: "yani chairman maonun^*, bir onermenin ayni anda hem yanlis hem de dogru olabilecegine dair gorusleriyle hemfikir degil misiniz?"
  sidney: hmm, hemfikirim ve degilim.
  
  "pragmatizm teoride kulaga cok guzel geliyor ama pratikte ise yaramaz"
  
  ve benim favorim, yeah yeahden bile daha zekice buldugum sahane anektodu. felsefedeki en onemli ve en zor cevaplanabilen (hatta cevaplanamayan) sorulardan bir tanesi sudur: "neden hiclik yok da onun yerine birseyler var". bu soru bircok insanin gencligini, omrunu tuketmis, koprulerden atlatmistir. bazi insanlar bu sorunun derinligini kavramakta gucluk ceker, bazilari "birseyler oldugu icin bu soruyu sorabiliyoruz" seklinde yanlis mantik yuruterek soruyu cevaplamamis olurlar, daha da az sayidaki insan ise sorunun aklimizi astigini gorup pes eder.
  
  oysa bu soru sidney efendiye sorulunca aninda soyle buyurmus:
  "eger hicbirsey olmasaydi bile sen yine sikayet ederdin"
• pragmatizm ve bilim felsefesi alanında uzmanlaşmış amerikalı filozof..
• bir anekdot için (bkz: who do you think you are, kant)?