birinci lyon konsili

• 1245 yılında toplanan ekümenik konsil.
  
  13. yüzyılın ilk yarısı roma katolik kilisesi için epey bunalımlı bir dönemdi. papalığın heretik akımlara (ayrıntı için bkz: valdocu, katharosçu) karşı giriştiği mücadele tam gaz devam etmekteydi. bu mücadelenin dozajını arttırmak için de papalık engizisyonları kurulmuştu. yine bu dönemde macar topraklarına kadar dayanan moğol istilası da avrupa için büyük bir tehdit oluşturmaktaydı. son olarak, 1244 senesinde kudüs'ün müslümanlar tarafından ele geçirilmesi katolik dünya açısından tam bir hayal kırıklığı olmuştu.
  
  yukarıdaki bu gelişmelerin dışında bu konsilin toplanmasındaki en önemli neden ise papalığın ii.friedrich ile giriştiği mücadeleydi:
  
  1220'de papa iii. honorius, 6. haçlı seferi'ne katılma ve heretik hareketlere karşı verilen mücadeleye destek olma sözü veren ii. friedrich'i kutsal roma imparatoru ilan etmişti. fakat friedrich tahta çıktıktan sonra papalık ile olan anlaşmalarını bir kenara bırakıp ihtiraslarının peşinden koşmayı tercih etmiş, bu sebeple papalık ile çatışmış, hatta 6. haçlı seferi'ne aforoz imparator olarak gitmişti. haçlı seferi dönüşünde de sicilya, italya ve almanya'yı birleştirip kendi rejimini tesis etme düşüncesiyle harekete geçip, italya'da savaşlara girişmiş, papalıkla yine ters düşmüştü. bu dönemde friedrich'in orduları ilerlemeyi sürdürüp, papalık arazilerine girmeye başlayınca 1239 yılında papa 9. gregory, friedrich'in tekrar aforoz edildiğini ve hatta tahttan indirildiğini duyurdu. ayrıca bir konsil toplanması için hazırlıklar başlattı. papanın bu hamlesi etkisiz kaldı, imparatoru durdurmadı. konsil toplanamadı. üstelik 1241 senesinde friedrich ordusuyla roma kapılarına dayandı, bu kuşatma esnasında da papa hayatını kaybetti.
  
  papanın ölümü friedrich'i biraz olsun durdurdu, kuşatmayı kaldırdı. papalık seçimi 2 yıl sürdü. yeni papa iv. innocentius göreve gelir gelmez friedrich'ten aforoz edildikten sonra ele geçirdiği tüm toprakları iade etmesini istedi. friedrich bunu reddedip tehditlere başlayınca, papa lyon'a kaçıp konsil toplanması çağrısında bulundu. nitekim 1245 senesinin yazında birinci lyon konsili toplanmıştır.
  
  1 aydan fazla süren bu konsilde; kilise hukuk reformu üzerinde çalışmalar yapılmış, ayrıca moğol istilasına karşı alınacak önlemler, kutsal yerlerin tekrar fethini sağlamak için çalışmaların başlatılması, konstantinopolis'teki latin idaresine yardımların arttırılması gibi konular tartışılmış ve bu konulara dair bazı karar alınmıştır.
  
  ayrıca konsilde, ii.friedrich'e ağır ithamlarda bulunulmuş, papa tarafından tekrar aforozu ve tahttan indirilmesi gündeme getirilmiş ve bunlar kabul edilmiştir. hatta yeni imparatorun seçilmesi için seçmen-prenslere çağrılar yapılmıştır. konsilden sonra ii. friedrich'i düşürmek için papalık faaliyetlerini arttırmış, papalığa bağlı piskoposlar ve kardinaller imparatorun tebaasını isyan etmeleri yönünde kışkırtmışlardır. bir yandan friedrich'in alman kralı olan oğlu iv. konrad da ülkesinde zor duruma düşürülmüştür. sonuç olarak bu konsil ii. friedrich'in ve hanedanı hohenstaufen'lerin düşüşünü hızlandırmış ve bu açıdan orta çağ papalığının önemli bir zaferi olarak tarihe geçmiştir.
  
  kaynaklar:
  + francis dvornik - konsiller tarihi - çev: mehmet aydın - türk tarih kurumu yayınları.
  + malcolm lambert - ortaçağda dinsel sapkınlıklar - çev: erdem gökyaran - kabalcı yayıncılık.
  + susan wise bauer - rönesans dünyası - çev: mehmet moralı - alfa yayınları.