çete ayşe

• kuva-yı milliye kahramanı vatan evladı, aziz ruhu şad olsun^*
  
  atatürk istasyon meydanı’nda çete emir ayşe’nin de aralarında bulunduğu kahramanlara istiklal madalyası takmıştı. “savaştım yunana karşı, elimde kalan en değerli şey atatürk’ün göğsüme taktığı istiklal madalyası'dır” demişti.
  
  çete ayşe milli mücadele ile ilgili düşüncelerini de şöyle dile getirmiştir:
  
  "yunan kuvvetleri aydın'a geldiğinde imamköyü'nde idim... on beş gün evvel düşman nazilli'ye vardı... dayanamadım martin tüfeğimi aldım çıktım.
  
  bazı kadınların içinde bir pehlivan; bazı erkeklerin içinde de, korkaklıklarından dolayı, bir kadın gizlidir. kemer belindir, çizme ayağın börk başındır. madem ki burası bizim vatanımız; biz de bu vatanın olmalıyız."
• milli mücadele'nin kadın kahramanlarından. aydın'da yunan işgali başlayınca eline silahı alıp efelerle birlikte düşmana karşı mücadeleye girmiştir. cesareti, atıcılıktaki ustalığı ve en zor durumlarda bile soğukkanlılığını kaybetmemesi yıllarca elde silah dağlarda gezerek pişen efeler arasında bile nam salmıştır.
• milli mücadele kahramanı.
  farklı isimlerle anılıyor. şu sıralar kemal tahir'in yorgun savaşçı romanını okuyorum.^*orada da o ayşe geçiyor. lakin kız ayşe denmiş ama çete ayşe o.
  eşini savaşta kaybeden ayşe, ülkenin bekası için kadın olarak mücadele veren cesur yüreklilerimizdendir.
• hakkında detaylı bilgi almak isteyenler sabahattin burhan' ın yazdığı iki ciltlik çete ayşe isimli romanı okuyabilirler. kitaplar roman dilinde yazılsa da aslında kuva-yı milliye dönemi aydın siyasetine ışık tutan derin araştırma kitapları gibidir.
  başta çete ayşe olmak üzere bazı kadınlarımızın dönemin milis kuvvetleri olarak gösterilebilecek efe çetelerine katılıp yunan işgaline karşı ne kadar güçlü direndiğini görmek çok duygulandırıcı. aydın' ın efelerinin yunan askerine verdiği büyük kayıplarla defalarca kez yunan askerinin ilerlemesini durdurmuş ve yavaşlatmış. bunu yaparken de ankara hükümetine kuva-yi milliyeyi oluşturmak, düzenli ordu kurmak için zaman kazandırmışlardır. onlar olmasaydı mustafa kemal atatürk ve arkadaşları başarılı olabilirler miydi bilmenin bir yolu yok sanırım. o kahramanlardan birinin iki çocuk annesi, gariban bir kadın olması da ayrıca çok etkileyici. allah hepsinden bin kere razı olsun.
  ne yazık ki 28 yıl yaşadığım aydın' da bu kadına ait ne bir heykel gördüm, ne de hakkında bir etkinlik olduğunu duydum. böylesi kahramanların adını taşıyan okullar bile olmalı.
  diğer kadın efe kahramanlarımız için (bkz: çiftlikli kübra), (bkz: ayşe çavuş)
• çanakkale'de şehit olan kocasından kalan tek hatıra olan elmas küpeleri bozdurarak tüfek satın almış ve dağa çıkarak ali efe'nin çetesine katılmış kahraman bir türk kadınıdır.
• izmir ve denizli'de de emir ayşe, ayşe hanım, emir kadın adlarıyla bilinen, kurtuluş savaşının cesur kadınlarından. emir, kadın efe anlamında kullanılır.