• bu konu hakkinda buraya yazi yazmak gunlugume bir seyler karalamak gibi geliyor. bach'in kusursuzlugunun altinda muthis bir muzik bilgisi yattigini soyleyebiliriz, hatta bir adim daha gidip kurallari onun yarattigini, sekillendirdigini de iddia edebiliriz dilimiz dondugunce, kalemimiz yazdiginca.

    binyuzden fazla eseri olan ve bunun disinda da pablo casals'in kiyida kosede sararmis musvedde parcalari gibi duran kagitlarin uzerinde duran notalarin bwv 1007-1012 cello suitleri oldugunu anlamasi ve uzerine dusmesi gibi orneklerle cogaltabilecegimiz sekilde sans eseri bulunan onca eseri bulunan bu muzik tanrisinin, bu eserinin bunca kisi tarafindan farkli bir yere koyulmasi- ki bir cirpida soyleyebilecegimiz, goldberg variations, bwv 1001-1006, bwv 849-873, bwv 988, bwv 1052, bwv 1080, bwv 565, bwv 564-572-542, bwv 82, 243gibi muhtesem eserleri varken- parcanin tasidigi farkli ozellikleri anlamamizi sagliyor.

    bunlardan baslicasi, bu eserin bir donguyu anlatircasina kapsamli olmasi ve insanin kafasinda yaratabilecegi bir hikayeyi-ne olursa olsun- zihinsel olarak sonlandirmasina yardim edecek bir guce ulasmasi. bir muzik eserinin genellikle hayallerin kendisi olmasindan cok, o hayallerin fon muzigi olmasi hepimizin hayatinda kolaylikla anlayabilecegi bir olay. bir suyun uzerine dusen bir ay isiginin arkasinda ay isigi sonatini, karanlik bir havada cakan simseklerde beethoven'in pastoralini, duygusal ve melankolik yaz gecelerinde chopin'in nokturnlerini hep icimizden gelen sese bir eslik ya da o hayallerin gectigi film karelerinin arkasina bir fon muzigi olarak koyariz. cogu zaman bunlarin hicbiri bu notalarla bir hikayeye donusmez ya da bir kahraman yaratmaz kafamizda.

    oysa chaconne, hepsinin aksine, baslangictaki re minor tinisindan sondaki re minor tinisina kadar gecen surede yasayabilecek bir kahraman ya da hayat hikayesi verir size. baslangictaki suphe, gerginlik, belirsizlik; ertesinde gelen tirmanis, caresizlik, tekrarlayislar ve sonra bu donemin bitip kisa sureli bir huzura kavusmanin verdigi mutluluk, saf bir sukunet ve keyif hali; tekrardan yavas yavas gelen ve yukselen tinilarin olusturdugu kalp carpintilari, sondan duyulan endise ve hepsinin sonunda basa donen bir re minor akoru ile sonlanis. butun bu ozellikler, chaconne'u kisisellestirmenizi, ozumsemenizi ve size ait bir parcaya donusmesini o kadar kolaylastiriyor ki, bu surecin sonunda insan bu eseri bambaska bir noktaya tasiyor (burada crepuscule with nellie, tarrega, mechadrias, anoktale'nin yazdiklari da okunursa ne demek istedigim anlasilabilir).

    yorumun sonunda, bu eserin kendimce en guzel yorumlarini da paylasmam gerektigini dusunuyorum:
    keman icin gidon kremer ve yehudi menuhin, gitar icin bu eseri gitarda calmamizi saglayan ölümsüz andres segovia ve sonrasinda julian bream ve john williams, piyanoda kusursuz yorumu ile arturo benedetti michelangeli, schumann transkripsiyonunu piyano esliginde harika yorumlayan lisa smirnova, hilliard ensemble'in koral elementlerle susledigi christoph poppen(burada scherzi'ye ayrica tesekkurler) ve elbette orkestral transkripsiyonunda bir kült yaratan leopold stokowski...

    keyifli dinlemeler...
  • 2 paragraflik bir yazinin saygisizlik olabilecegini dusunmekte oldugumdan biraz daha aciklayici ve icimi dokebilecegim bir yazi yazmam gerekir diye hissettigim saheser.

    oncelikle, chaconne bazi muzik bilginlerine gore dunyanin gelmis gecmis en iyi, en yuce bestesidir. bunun yaninda chaconne'u konu alan ya da onunla iliskilendirebilecek bir kitap bile yazilmistir. basit anlamda baktigimizda chaconne bir dans ritmi ve bir kalip oldugundan, bircok eserde yer almakla birlikte bwv 1004un son kismindaki chaconne, bach'in en uzun chaconne'udur. 257 olcu olmasina ragmen, ilk olcu eksik oldugundan 256 olcu denebilir. a:1, b:2, c:3 ve h:8 oldugunda bach'in ismi elde edilebilir.(32x8: 256). 3 bolumden olusur. minor-major-minor...

    3 ozelligi vardir.

    1. genellikle kisa bir konu uzerinden (ornegin 4 olcu) yapilan surekli bir tema ve varyasyon tekraridir.
    2. konu ya da tema; ya tekrarlayan bir melodik bas tabanli ya da harmonik progresyon seklinde olur.
    3. normal bir 3/4 luk yavas danstir.

    "a" temamiz ise; chaconne yapisal olarak;
    a a1 a2 a3 a4 a5 a6 .... a seklinde dusunulebilir.

    simdi bahsettigimiz chaconne da bunlarin olup olmadigi noktasini tartismaya baslayabiliriz. malesef yorumlayanlar dahil bu eserin, bu formun gerektirdigi kurallari gosteren ozellikleri cok net ayirt edemedikleri bir durumda oldugunu kabul etmislerdir.

    her calindiginda parcanin icerisinde farkli bir seyler bulunur, o nokta ile ugrasip daha iyi yorumlamaya calisilirken baska bir yerler insanin gozune carpar... yorumladikca daha da icine girilir ve insani esir alir.

    bir diger ilginc matematiksel ozelligi de 30 varyasyonlu olmasidir. bach'in kullandigi bu 30 varyasyon, goldberg varyasyonlarinda da kullandigi sekildedir. goldberg varyasyonlarinda 32 parca yer almakla birlikte, aria nin basta ve sonda calinmasi ve sondakine aria de capo denmesinden dolayi 31 eser var diyebiliriz. bu 31 eserden 28 i sol major, 3 u sol minordur.
    2:b 8:h 1:a ve elbette 3:c seklinde bachin imzasini vermektedir.

    duygusal yorumlara gelirsek; bu parcayi bach olen esi maria barbara bach icin yazdigindan bir dongu halinde yasami anlatmaya calistigi "iddia edilir".(1707 de evlenmislerdir, 1720 de maria barbara olmustur. bach eserini yani partitayi 1717-1723 yillari arasinda yazmistir ve son bolum chaconne'dur) . parcayi ilk dinlediginizde ve sonra muptelasi olup, belli bir sure boyunca defalarca dinlerken, bunu hissedebilirsiniz. baslangictaki tema, parcanin en sonunda, daha derinden, daha vurucu ve daha etkileyici bicimde yeniden bulunur. birinci bolumde; belki de hayatta her insanin yasadigi sorunlar, kayiplar, acilar, asklar, insanin kendisi ile kavgasi, bunlarin dozunun ve gucunun her gecen anda daha da artmasi islenir, ve sonrasinda ikinci bolumde bir huzur, bir baris hakimdir. 3.bolumde ise bir dinleyici olarak aklima, hayatin sonlarina dogru insanin kendisi ile hesaplasmasi, yalnizligin sesi icinde cevaplar bulmasi ve olume hazirlanisi gelir. parcanin sonunda ise onceden belirttigim sekilde, bach'in yorumu ile sancili ama ebedi sessizlige ve huzura ulasan bir final vardir.
    parca bitmistir...

    belki de bach, esi ile yasadigi sorunlarin asamalarini islemistir kim bilir(guzel bir evlilik yasadiklari soylenir), ya da onunla tanismadan onceki, onunla evli oldugu donemdeki ve o oldukten sonraki hayatini da islemis olabilir bu eserde ve bu tahminler cogaltilabilir; ama bilinen bir sey vardir ki:
    bu eser hem matematiksel hem de duygusal ve ruhsal butunlugu ve yansittigi deha ile, insanoglu yasamaya devam ettikce yasayacak, ve buyuyecektir.

    ...daha da eklenmek uzere...
  • müzik için de aşk için de daha ötesi yoktur.
    evet keman içindir, ama çok sesliliğine gitar bile yetememektedir.
    bwv 1004'ün son bölümüdür, varoluşun ise başlangıcı.
  • ($akon olarak okunur)

    uc vuruslu, 8 olculuk, major ya da minor tondan bir cumledir. tekrarlanir ve her tekrarinda ritim ya da ezgi degi$iklikleri yapilir.

    passacaglia'dan farkli $ekilde; tema bas partisi degil, tum partilerde olu$an akorlar dizisidir.
    bu akorlarin partileri uzerinde surekli degi$en ezgiler olu$ur, burada bas partisinde tekrarlanan ezgi tema degil, armoninin tekrarlanan basidir. en buyuk ozelligi polifonik (ust uste ezgilerle) degil, homofonik ( yan yana akorlarla) cokseslendirilmesidir, dolayisiyla temel bas yerine ust partilere dayanir.
    ce$itlemelerinde tonun majorden minorune ya da minorden majorune gittigi gorulur fakat modulasyon yapilmaz, tam kali$ (mukemmel kadans) siklila gorulur. bu arada temada uzama ya da kisalma gorulmez. sonda temanin tekrarindan ya da tamamen yeni bir fikirde bir coda (koda) ya da codetta olabilir.
  • chaconne, re minor partita 2'den bahsediyorsak tabi, aksi halde bir şablondur diyelim, bach'a gelmiş bir vahiydir. ilk re minör akorundan itibaren bu dünyadan uzaklaşır, 3. bölüm yani çözülmedeki tüm seslerin karıştığı ve tırmandırdığı gerilimden ancak sıkıntıdan çıkabildiğiniz ölçüye kadar da dönemezsiniz.

    ancak chaconne meraklıları, elbette bir keman parçası olmasına rağmen klasik gitarın babası andres segovia 'nın bu besteyi gitara uyarlaması ile birlikte bir gitar parçası gibi aksettirildiğini de bilirler. bu yüzden julian bream, john williams, david russell, kazuhito yamashita, tilman hoppstock, manuel barrueco gibi virtuozlerden dinlemişlerdir. oysa orkestral transkripsiyonu leopold stokowski tarafından yapılan bu eserin bu versiyonu inanılmazdır. bu duygu yoğunluğunu ve dehayı tüm çalgılara göre daha rahat ve daha etkileyici sunmuştur. hayatınızın bir anında bulun, dinleyin, kesinlikle derecesinde bir öneridir!! bu yorumun 14. dakikasındaki gerilim, hayatta her şeyin üstüne gelme sahnesi, sıkışmışlık ve 8 sn. sonrasında ince bir keman sesi ile elini yukarıya doğru yükselterek, uzatarak o bunalımdan kurtulma, gözümle gördüğüm fısıltılara, melodilere en büyük kanıttır.

    edit: bahsedilen chaconne matthias bamert yonetimindeki bbc philharmonic orchestra tarafindan seslendirilen ve chandos yayinlarindan chan10282w kodu ile cikan albumdeki chaconne'dur.
  • suitlerin son parçası olarak bolca rastlanan bir dans türü, ancak tabii bu dansın en ünlüsü j.s.bach tarafından keman için yazılmıştır. ancak aslı keman için yazılmış olsa da klasik gitarla da gayet başarılı seslendirilmektedir. sadece girişindeki re minör akoru bile insanı bu dünyadan başka bir dünyaya götürmeye yeter, açık bir şekilde, bach'ın diğer bir çok eserinde de olduğu gibi, bu dünya için yazılmamış, daha öte bir şeyleri anlatmak için bestelenmiştir. ayrıca piyano ile de çalınır, hatta fazıl say'ın bach albümünde de bulunmaktadır ancak çalan fazıl say bile olsa pek bir zorlama durmakta, pek bir şeye benzememektedir.
  • murat bardakçının "tanzimat sonrasının tek kemancısı" olarak takdim ettigi keman virtuozu ayla erduran yorumu da mutlaka dinlenmesi gereken bach bestesi.

    http://arsiv.sabah.com.tr/…2/19/yaz1684-10-126.html

    ayla erduran evin ilyasoglu tarafindan kaleme alinan aylayi dinler misiniz adli biyografisinde birkac yil boyunca yasadigi cesitli sikintilar nedeni ile cok kabul gormus, oduller kazanmis bir konser kemancisi olmasina (boyle bir virtuozden her zaman cok genis bir repartuarla konserlere cikmasi beklenirmis) ragmen bir donem yalnizca bach'in eserlerini caldigini soylemistir ve sanirim chaconne kendisinin yorumlamayi en cok sevdigi bach eseridir.

    ayla erduran yorumu ayla erduran archive series, ayla erduran plays j. s. bach kaydindan dinlenilebilinir.
  • "şakon" diye okunur.
  • busoni sağolsun ki keman için yazılmış (bkz: johann sebastian bach) bu eseri, piyano repertuarına gayet leziz bi biçimde kazandırmıştır.
  • 16. yy da ispanya da ortaya cikmis bi dans turudur. meksika dan dogdugu uzerine rivayetler wardir. sakon diye okunur.
hesabın var mı? giriş yap