devlet arşivleri

• me$rula$tirmaya hatta cogun kor kor parmagim gozune aparttigi minare kolleksiyonuna haute couture kaputlamaya inanan resmi tarih ile cogun aramaya bazi bazi da kar$i me$rula$tirma ve/veya kar$i modaciliga inanan ote tarihlerin en onemli ara$tirma pinarlarindan bir tanesi.
  
  ilki acisindan elinin altinda olma, dolayisiyla da bal tutan parmagini yalar cinsinden manipule etme kolayligini; ikincisi acisindan ise belden a$agi tepik minvalinden ula$amadigi cigere pis deme tarti$ma bezirganligini ta$iyan ek$ilik .
  
  haa bu arada net uzerinde osmanli ar$ivlerine de ula$abileceginiz bir adres olarak:
  
  http://www.devletarsivleri.gov.tr/
  
  http://www.bybs.gov.tr/devletarsivleri/katalog
  
  ikincisi acisindan:
  
  kullanici adi: eksisozluk
  $ifre: eksisifre ^*
• bu kurumun, web sayfasinin yayinlar bolumunde, osmanli yayinlari ile ilgili alanda ulasilabilecek bolumlerden biri de gokkubbe altinda birlikte yasamak baslikli, osmanli zamanindaki kulturler / dinler / milletler arasi birlikteligi gosteren kisimdir.
  http://www.devletarsivleri.gov.tr/…001_gokkubbe.htm
  
  yalniz anlamadigim su, mesela sultan abdulaziz doneminde bagimsiz bir bulgar eksarhligi kurulmasiyla ilgili fermani da bu bolume koymuslar. butun her seyden soyutlanmis sekilde ferman okundugunda hakikaten de, sanki padisahin bulgar tebasinin dini gerekliliklerini diledikleri gibi yerine getirebilmelerine yonelik hazirlanmis gibi.
  
  oysa, bu eksarhlik, osmanli ortodokslarinin fener rum patrikhanesi'ne olan bagini azaltmak ve rus patrikhanesinin etkinligini artirmak amaciyla kurulmus, dini ozgurluklerden cok, ulke icislerine karismayi hedefleyen, panislavizmi yayici, siyasi bir zorlama sonucunda kurulmustur.
  
  dolayisiyla da bu ferman aslen birlikte yasamayi pekistiren olumlu bir atilim degil, aksine rus baskisina karsi bir boyun egisin aci bir belgesidir.
  
  devlet arsivleri gibi, bu meseleleri en iyi kavramis kisilerden olusmasi gereken bir kurulun, bu tip durumlari daha dengeli degerlendirmesi gerekir.
• kağıthane'ye taşınmış olan osmanlı arşivi daire başkanlığı bölümü oldukça kötü bir mimariye sahiptir. modern mimari ile osmanlı kafasını birleştirme çabaları ortaya, oldukça geniş bir arazinin orta yerine yerden biten yeşil bir kubbe çıkarmıştır. madem osmanlı mirasına saygı babında bir şeyler yapılmak isteniyor, o zaman binaların da o konsepte uygun olması gerekiyor ki hemen hepsi modern mimari kafasıyla inşa edilmiş. arşiv bölümünün giriş kapısının hemen yanındaki pencereler, küçük tuvalet pencerelerinden hallicedir. iç mekan düzenlemeleri en az dışarısı kadar kötüdür. etrafta sıklıkla ay yıldız motifleri, ucuz ve rüküş biçimlerde ışıklandırılmış tuğralar, merdiven yanlarına iliştirilmiş, ancak sinema salonu veyahud pavyon girişinde olabilecek tarzda küçük yer ışıklandırmalarına rastlayabilirsiniz. ayrıca binanın planı da, dekor kadar kötüdür. her yerde geniş boşluklar, bomboş alanlar bırakılmak suretiyle çalışma ve araştırma salonları öyle bir arşive göre oldukça küçüktür. alanı hiç de büyük olmamasına rağmen arşivden çok daha güzel bir çalışma salonu görmek isteyenler, yıldız sarayındaki ircica'ya gidebilirler.
  
  gelelim arşivin çalışma usullerine. bir defa, türkiye'de hemen her kamu kurumunda rastlanabileceği gibi hiçbir yerde bilgilendirme tabelası göremezsiniz. neyin nerede olduğunu yalnızca bir görevliye -eğer rastlarsanız tabi- veya etraftaki diğer araştırmacılara sorarak öğrenebilirsiniz. alıştıktan sonra elbette neyin nerede olduğunu ve işleyişi kavrarsınız fakat tabelelar zaten bir yere ilk kez giden insanlar içindir.
  
  arşivin bir diğer sorunu da katalog tarama sisteminde kullanılan yazılımın sikkoluğudur. buna da şükür denilecek noktaları var elbette. mesela, katalogları taramak, kendi portföyünüzü oluşturmak, belgeleri bilgisayar başında isteyebilmek gibi işleri kotarmışlar. fakat problem aslında yine bilgilendirme ile ilgili. mesela dijital kopyası olan belgeleri nasıl açacağınızı, o bilgisayarın başında sittin sene otursanız bulamazsınız. oysa ki belgeyi açmak, belgenin özet kısmına çift tıklamak kadar kolaydır. fakat gelin görün ki oraya buraya tıklayıp kazara açıncaya kadar öylece ekrana bakarsınız. bunun dışında bir de, internetten katalog tarama filan yapılıp, profile belge kaydediliyor ya hiç zahmet edip de evinizden belge melge araştırıp profilinize kaydetmeyin. zira arşive gidince oradaki kayıtlarınızı arşivin sistemindeki yazılımla birleştiremezsiniz, oturup yeniden tarayacaksınız. ayrıca yine zahmet edip de internetten belge istetmeyin, arşivde hiçbir hükmü olmaz. yani aynı arşive ait iki sistem tamamen birbirinden bağımsız çalışır ve hükmü geçen sistem arşivdeki yazılım olduğundan dolayı internetteki katalog tarama fonksiyonsuzdur. ha şöyle bir fonksiyonu olabilir belki, acaba aradığım şey arşivde mi ona göre gideyim kafası yaşayan birileri varsa, internetten aratıp ona göre kağıthane yoluna düşebilir. fakat bu da iki sistemin kopukluğunu kabul edilebilir yapmıyor.
  
  arşivin yeri meselesine girmeyeceğim. kağıthanenin tamamı değilse bile sadabad güzel bir yerdir ve ayrıca ulaşım meselesine de gide gele alışıldığı ve istanbul'da şu an her yer bir diğerine uzak olduğu için yer meselesinin diğer sıkıntıların yanında lafı bile edilmez. tabi şu anda süren yol çalışmaları ve yol boyunca sağlı sollu iş makinalarının çalışması, gidiş gelişleri oldukça sıkıntılı bir hale getiriyor. fakat o çalışmalar da geçici. belki yer meselesinin tek problemi arşivden çıkıp yolun karşısına geçmek istediğinizde, trafik ışığı noksanlığı sebebiyle zaman zaman ölüm tehlikesi geçiriyor olmanız.
  
  bunların yanında, belge isteme, alma, kopyalama gibi işlemlerin iyi olduğu söylenebilir. eğer bahsettiğim şeylerden rahatsız olmuyorsanız, arşivi oldukça sevebilirsiniz ki seveni sevmeyeninden boldur.
  
  edit: imla
• internet uzerinden katalog taramasi icin uye olmak gerekmekte, uyelik ucretsiz, e-posta onayi icin mail gondermemelerine sasirdim. yukarida linki verilenler gibi internet uzerinden incelenebilecek belgeler de var sanirim ama katalogda sectiginiz belgeleri incelemek icin belge her neredeyse oraya gitmeniz gerektigi belirtilmis.
• bir iktisat tarihçisi olarak cumhuriyet arşivi ile yıllardır iç içeyim. online belge tarama kısmı başlarda cazip gelse de gidip yerinde tarama yapmanın çok daha verimli olduğunu söyleyebilirim. online sistemde, sıklıkla konu ile ilgili yayınlanan son kararnameyi erişime açıyorlar. bir yayın hazırlığı döneminde kuruma gittiğimde, erişime açılan son kararname öncesi birçok yazışma yapıldığı ve mevzunun asıl önemli kısmın o erişime açılmayan kısımda geçtiğini anladığımdan beri mutlaka kuruma gidiyorum bu yüzden. ayrıca taranmayan belgeler erişime açılmıyor. taranması için talep yaptığınızda ise süreç bazen uzayabiliyor. bu yüzden gidip yerinde araştırma yapmanızı öneririm.
• üye olma sorununu bildirmek için arıyorsun teknik destek hiç oralı olmuyor telefonu bile açmaya yeltenmiyor herifler.
  edit: ilgili arkadaşlara ulaştım yeni bir kurum oldukları için nüfus bilgilerinin çekilmesi üzerine ilgili yazılım yazılmaktaymış yakın zamanda sistem açılacaktır. hayrullah beye ve iletişim daire başkanlığının sekreterine ilgilerinden ötürü teşekkür ederim :)
• kendilerinden, balkan göçmeni olan ailemizin bazı kayıtlarını dilekçe yazmak suretiyle talep edip bulunamadı cevabını aldığımız, bunun üzerine cevapta adı ve iletişim bilgisi yazılı ilgili memurunu arayıp "nasıl?" diye sorunca, "bir tarihte bizim o zamanki binanın zemin katını su bastıydı, bir sürü evrak gittiydi, sizin kâğıtlar da ordamıştır demek" yanıtını aldığımızda tarafımıza dumur üstüne dumur yaşatan güzîde devlet kurumu. belgelikçi.
  
  murat bardakçı da saydırıyordu bunlara bir ara, doğu'da bazı illerin nüfus kayıtlarını toplu imhaya mı ne girişmişlerdi. bağlı olduğu üst kurum yakına kadar başbakanlık iken, şimdi cumhurbaşkanlığı olmuştur.
  
  kesin iyileşir işleyişi. kesin bundan sonra hep ehline verilir işler ve kesin kontroller lâyığıyla yapılır.
• "arsivlerimiz açık, gelin" diye yabancı tarihçilere çağrı yaparken, yerlilere türlü zorluklar çıkaran kurumdur. hiçbir dayanağı olmayan gerekçelerle, sırf canları istemediği için belge talepleri reddediliyor. bir idareci belgeye ulaşım izni verirken, diğeri bunu kabul etmiyor. bütün bir günü bürokrasiyi aşmak için harcadım ve günün sonunda elim boş geri döndüm. yurtdışındaki arşivlerde kesinlikle daha az sorun yaşamıştım.
• osmanlı'daki hazine-i evrak dairesinin bugünkü muhatabıdır. sahip olduğu koleksiyonu cumhuriyete miras kalan bütün arşivlik malzemeyi içermez. tapu ve kadastro, vakıflar genel müdürlüğü, kızılay, atase (genelkurmay) ve mikrofilmleri olsa bile asılları olmayan milli kütüphane şer'iyye sicili koleksiyonu ile istanbul müftülüğü şer'iyye sicili arşivi sahip olduğu defterler arasında yoktur. bu bakımdan osmanlı ve cumhuriyet tarihiyle ilgili araştırma yapmak isteyenler hâlâ 5-6 kurumla çalışmak ve istanbul-ankara arasında mekik dokumak zorundadırlar.
  devlet arşivleri kurumunun tasnif edilebilmiş bir kısım evrakının online olarak kredi kartı marifetiyle halka açılması ise hiç değilse bu bari iyi bir gelişme dedirtiyor. temennimiz tek çatı altında ve online olarak servis edilebilir bir arşiv üst kurumuna gidilmesi.
• osmanlı arşivi daire başkanlığı,cumhuriyet arşivi daire başkanlığı ve dokümantasyon daire başkanlığı şeklinde 3 kolda hizmet veren kurumdur