devlet iç borçlanma senedi

• (bkz: ic borclanma) (bkz: faiz) (bkz: anapara) (bkz: psbr)
• devletin, cari yil butce kanununa dayanarak butce aciklarinin finansmani amaciyla cikardigi borclanma senetlerinin genel adidir.
  (bkz: hazine bonosu) (bkz: devlet tahvili)
• devletin cari yıl bütçe kanununa dayanarak, bütçe açıklarının finansmanı amacıyla çıkarmış olduğu borçlanma senetlerinin genel adıdır.
• (bkz: devlet iç borçlanma senetleri)
• vadesine göre bono (bkz: hazine bonosu) veya tahvil (bkz: devlet tahvili)
  faiz yapısına göre kuponlu (bkz: kuponlu tahvil) veya iskontolu (bkz: iskontolu tahvil)
  itfa edileceği para cinsine göre ulusal para cinsi, döviz cinsi veya dövize endeksli olabilen borçlanma araçlarıdır.
  hazine müsteşarlığının ihraç ettiği dibslerin mali servis işlemlerini merkez bankası yürütür.
• 2000 yılı şıbat ayından bu yana sermaye piyasası kurulu (spk) tarafından yetkilendirilen takasbankın isin kodu tahsis etmesi zorunlu menkul kıymetlerdir.
  
  isin kodu12 haneli olup ülke kodu, menkul kıymet türü, itfa tarihi, ihraç türü, sıra numarası ve kontrol numarasından oluşur.
  
  ülke kodları: iso 3166 nolu standartta belirlenmistir; türkiye için tr'dir.
  
  menkul kıymet türü: devlet tahvili (t), hazine bonosu (b), halka arz (h), gelir ortakliği senedi (gos)-kamu ortakliği idaresi (koi) (g) veya diğer kamu borçlanma menkul kiymetleri (d)
  
  itfa tarihi: vade günü (ggaayy olarak)
  
  ihraç türü: ulusal para cinsinden (t), ulusal para cinsinden-anapara (a), ulusal para cinsinden-kupon (k)
  döviz endeksli/cinsi (f), döviz endeksli/cinsi-anapara (p), döviz endeksli/cinsi-kupon (c)
  
  sıra numarası: itfa tarihine denk gelen aynı tür ihraçların ihraç sırasını gösteren hane (1-9,a-z)
  
  kontrol numarası: algoritmik kontrol hanesidir.
• marx bunu o kadar güzel anlatır ki: "kamusal borçlanma, ilkel birikimin en güçlü hallerinden birini alır. bir büyücü değneğinin dokunması gibi kısır paraya üreme gücünü kazandırır ve onu sermayeye çevirir; ve bunu, sanayide ve hatta tefecilikte kullandığında bile kaçınılmaz olan zahmet ve tehliklere karşı karşıya bırakmaksızın yapar".
  kapital 1. cilt, ankara, sol yay., 1978, s. 773.
• devletin bütçe açıklarını finanse etmek için bono ve tahvilleri kullandığı borçlandırma araçlarıdır. (bkz: dibs)
  
  anlaşılır sade bir anlatımla yazmak gerekirse şöyle ki;
  
  hazinenin bir yıl ve daha uzun vadeli iç borçlanmada kullandığı senetlere devlet tahvili (ya da kısaca tahvil), bir yıldan kısa vadeli iç borçlanmalarda kullandığı senetlere ise hazine bonosu (ya da kısaca bono) adı veriliyor.
  
  her iki borçlanma senedine ortaklaşa olarak devlet iç borçlanma senetleri deniyor ve dibs kısaltmasıyla gösteriliyor. piyasada bunlara “hazine kağıtları” da deniyor. dibs’ler, hazine’nin yaptığı borçlanmanın vade yapısına göre yukarıdaki gibi farklılık göstermesinin yanı sıra faiz yapısına göre de farklılık gösterir. kuponsuz (faizsiz) dibs’ler, sabit getirili, iskontolu kağıtlardır. bunların faiz getirisi kağıdın vade sonunda ulaşacağı nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farktan oluşur.
  
  mesela;hazine, ihaleyle 100 tl’lik tahvili satışa sunuyor ve diyelim ki 93 tl teklif edene satıyor. yani bu dibs’i alan kişi hazine’ye 93 tl ödeyip bu kağıdı alacak ve bir yılın sonunda bunu hazine’ye götürdüğünde 100 tl alacak demektir. bu durumda bu kağıdın faizi (100 – 93)/93 = % 7,5 olarak belirlenmiş oluyor.
  
  kuponlu dibs’ler ise yatırımcıya belirli dönemlerde kupon ödemesi (faiz ödemesi) yapan, sabit ya da değişken faizli kağıtlardır. kuponlu dibs’ler tl ve döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ihraç edilebilmektedir. bu kağıtlar faiz yapısına göre farklı olabiliyor.
  
  sabit faizli dibs’ler faizi, ihraç sırasında belirlenmiş ve değişmeden kalacak olan senetleri ifade ediyor.
  
  değişken faizli dibs’lerde ihraç edilmiş olan kağıtların faizleri vadeden önce belirli bir sürede hazine borçlanma ihalelerinde oluşan faizlerin ortalaması alınarak belirleniyor. bunlar tüfe endeks değerine bağlı olarak da ihraç edilebiliyor. bu durumda faiz vade tarihindeki tüfe endeks değerine göre belirleniyor.
• yurt içi faizle ters orantılı işlemektedirler.
  
  + faizler düştüğünde değer kazanırlar.
  - faizler yükseldiğinde değer kaybederler.
• türkiye cumhuriyeti hazine ve maliye bakanlığı tarafından yurt içinde satışa sunulmak üzere ihraç edilen her türlü hazine bonosu ve devlet tahvillerinin tümüne birden devlet iç borçlanma senedi adı verilir. her devlet kısa ve uzun vadeli finansman ihtiyacını karşılamak için çeşitli adlarla anılan iç borçlanma senetleri ihraç eder ve bunları bankalar aracılığıyla ülke içinde satışa sunar. hazine iç borçlanma için ihraç edeceği tahviller için ihale açar, bankalar da hazinenin açtığı ihaleye girerek dibs’leri satın alır. ihraç edilecek tahvilin faizleri de bu ihaleye göre belirlenir. bankalar satın aldıkları dibs’lerin bir kısmını ellerinde tutar bir kısmını da ikincil piyasada satışa sunarlar. dibs’ler nominal fiyattan ihraç edildikten sonra vadeleri süresince ikincil piyasa adı verilen tahvil bono piyasasında belirlenen fiyat üzerinden alınıp satılabilmektedirler.
  
  hazine bonosu: 1 yıldan kısa vadeli devlet tahvilleri.
  devlet tahvili: 1 yıldan uzun vadeli devlet tahvilleri.