dianoetik

• "dianoetik sıf. (fr. dianoâtique; zekâya ilişkin anlamında, yun. dianoetikos'tari). aristoteles'in felsefesinde, duyumsal ya da düşünsel sezgiyle elde edilmiş bilgiye karşıt olarak, akıl yürütmeye dayanan bilime denir.
  kaynak:2-cilt:5"
  
  http://www.nuveforum.net/…zlugu-d/229430-dianoetik/
• platon felsefesi için nous'un iki veçhesinden biri. diğeri için (bkz: noetik)
  
  şöyle açmak isterim; platon için kozmos, noeton ve horaton olarak 2 kısımdır. felsefede meşhur duyulur (hissedilir) ve düşünülür (akledilir) ayrımı tam olarak bu noeton ve horaton ayrımına tâbidir.
  
  ben bu nous ve kısımlarını hep şu şekilde düşündüm; nous küre şeklinde ve ortadan ikiye bölünmüş ve her bir kısmının gözleri var. dianoesis bize doksa alaninin (duyulur dünyanın) verilerini sağlamak için gözünü buraya dikmiştir, diğeri ise gözünü duyulur olmayan alana (bkz: aletheia) dikmiştir ve oradaki paradigmalar (bkz: eidos) üzerinden metafizik anlamları idrak ederek bilgiye (bkz: logos) sunar. esasında benzetmeyi şöyle yapsak daha iyi anlaşılır; nous iki göz bebeği olan bir gözdür. teos'un aynılığı (bkz: identity) ve başkalığı (bkz: difference) iki göz bebeği ile iki şekilde farkedilir. ama göz bir tane olduğu olduğu için aynılıktaki başkalığı, başkalıktaki aynılığı görür vs. tâbi ki tümevarım ve tümdengelim bağlamı bu çerçevede düşünülüyor.
  
  platon'un hakikat arayışı içindeki filozofun sahne değiştirme anlatısı tam olarak yukarıdaki ayrimda bahsettiğim gözlerden duyulur olmayan alana bakan kısmını kullanması ile mümkündür. doksa'nın hiç bir verisini kullanmadan sadece hakikatin kendisini temaşa etmeyi, ideaları seyretmeyi ve bu an'da zıtlıkların esasında olmadığını, karşıtların birliği olarak varlığı seyretmenin kendisini filozofya olarak düşünür. phaidon diyologunun 65c pasajında şöyle der; ruh kendisinde duyma, görme, acı, haz vb. şeyler olmadığı sürece daha iyi düşünür (dianoia) böyle olunca kendine döner (sahne değişme) ve hakikati anlamaya çalışır.
  
  teşbihte hata olmaz zaten teşbihin kendisi hatadır derler. platon kavramlari üzerinde bir nebze bile olsa katkı sunacaksa ben bu tür benzetmelerin yapılması taraftarıyım.