hüseyin cöntürk

• eleştirmen.
  
  1918 yılında izmir'de doğdu. ilk ve orta öğrenimini bu şehirde tamamladı. 1941 yılında istanbul teknik üniversitesinin inşaat fakültesinden mezun oldu. inşaat mühendisi olarak çeşitli görevlerde bulundu; 1986 yılında emekli oldu. 1955'te yazı hayatına başlayan hüseyin cöntürk, ingiliz-amerikan yeni eleştiri akımından etkilenerek bu akımın ilkelerini türkçe eleştiriye uyarlamıştır. ilk yazıları varlık, pazar postası, yeditepe vs. dergilerde yayımlandı. daha sonra bu yazıların bir kısmını eleştirmeden önce (1958), bir kısmını da çağının şairi (1960) adlı kitaplarında topladı. eleştirmeden önce'de eleştiri, çağının şairi'nde şiir kuramını ortaya koyan cöntürk, nurullah ataç ve suut kemal yetkin tarafından temsil edilen öznel eleştiri anlayışına karşı nesnel eleştiri anlayışını, deneme tarzı yazılara karşı üstdil kuran 'teknik' eleştiri yazılarını savundu. bu arada, eleştiri anlayışının erken bir uygulaması olarak, turgut uyar'ın şiirini, şairin dünyanın en güzel arabistanı (1959) adlı kitabını esas alarak inceledi: turgut uyar (1961). kuramsal çalışmalarının ve üstdil arayışının bir belgesi olarak da, izlenimci-öznel eleştirmenlerden suut kemal yetkin'in yöntem ve uygulamasını inceleyip eleştiren bir kitap yayımladı: günlerin götürdüğü (1962). 1963 yılında asım bezirci ve turgut uyar'la birlikte dönem dergisini kuran hüseyin cöntürk, bu dergiyi 9 sayı yönettikten sonra devretti. 1964 yılında ise edip cansever ve behçet necatigil'in şiirini inceleyen bir kitap yayımladı. dönemin genç eleştirmenlerinin yetişmesinde birinci derecede rol oynadı; özellikle eser gürson, halûk aker ve güven turan'la teşrik-i mesaide bulundu. 1966 yılında yordam dergisini kuran cöntürk, bu dergiyi 1968 yılına kadar 20 sayı yönettikten sonra halûk aker'e bıraktı. yordam'ın kapanışının ardından (kasım 1969) yazı yayımlamaya son veren hüseyin cöntürk, 1970'ten, emekli olduğu 1986 yılına kadar edebiyatla ilgilenmedi. emekli olduktan sonra okuma, arşivleme ve değerlendirme çalışmalarına geri dönen eleştirmen, o süreden beri de mühendislik örgütlerine ait yayımlardaki bir iki yazısı dışında yazı yayımlamamıştır. bugün 82. yaşını yaşayan hüseyin cöntürk ankara'da yaşamakta ve 1986'da yeniden başladığı çalışmalarına devam etmektedir. [cöntürk 22 haziran 2003'te vefat etti.]
  
  (kaynak: atlılar 5, eylül-kasım 2000)