neolitik devrim

• tarımsal faaliyetler ya da hayvanların evcilleştirilmesiyle başlamayan süreçtir; tarımın başlangıcı ve hayvanların evcilleştirilmesi çanak çömlekli neolitik döneme ait verilerdir. bunun öncesinde, çanak çömleksiz neolitik dönemde yerleşik hayata geçilmiş, belirli bir plan dahilinde düzenli yerleşimler kurulmuş, organize ticaret almış başını yürümüş, uzman zaatkarlar, ruhban ya da yönetici sınıf gibi ayrımlar belirginleşmiştir. devrim olarak nitelendirilmesinin esas nedeni de, paleolitik yaşam biçiminin bu denli köklü bir değişime uğramasıdır. hemen hemen hiç değişmeden günümüze kadar kesintisiz devam eden bu yeni yaşam biçiminin devrimsel niteliğini pekiştirmesinde ise tarımın başlangıcı, dolayısıyla artı ürün, artı değer gibi kavramların ortaya çıkışı ayrıca önemlidir.
  
  sanıldığının aksine neolitik dönemde herhangi bir organize kavgayı gösteren hiçbir veriye hiçbir kazı yerinde rastlanmamıştır; neolitik döneme tarihlenen bazı kazı yerlerinde görülen ve önceleri sur ya da savunma duvarı olarak adlandırılan ancak son zamanlarda çevre duvarı olarak adlandırılmaya başlanan bazı anıtsal yapıların, bunlar dışında organize kavgayı gösteren başka hiçbir veri olmadığından, ilişkilendirilebileceği prestij, çevresel koşullar gibi farklı görüşler ortaya atılmaya başlanmıştır. bu bağlamda mevcut bilgilerimize göre ordu, kölelik ve hatta devlet gibi kurumların neolitik dönemde ortaya çıkmadığı ancak bunlardan en azından devletin temellerinin neolitik dönemde atıldığı söylenebilir. bunların yanı sıra neolitik dönem, göreli sırasıyla ve ana hatlarıyla avcı-toplayıcı toplulukların yerleşik yaşama geçişi, uzak mesafeler arası ticaretin başlangıcı, uzman zanaatkarların, organize işgücünün ve sınıfsal ayrımların ortaya çıkışı, mimarinin gelişimi, yerleşimlerin belirli bir plan dahilinde önceden tasarlanarak düzenlenmesi, tarımın başlangıcı, hayvanların evcilleştirilmesi, çanak çömlek yapımının başlangıcı, artı değerin ortaya çıkışı şeklinde bir süreci içermektedir..