öd tengri

• bu tanrının varlığının, büyük ölçüde orhun yazıtlarındaki bir okuma farklılığı ile ilişkili olduğunu söylemiştik^*
  
  daha sonra "aysar" sözcüğü üzerine tekrar düşündüm ve düşüncemi bir hocamla da paylaştım. mesele şu ki talat tekin hoca'nın sözcüğü "aysar" olarak okuması fakat "buyurunca" şeklinde tercüme etmesi pek doğru gözükmüyor.
  
  sözcük pekâlâ "aysar" şeklinde okunabilir. ancak bu durumda bu sözcüğü "buyurursa" şeklinde günümüz türkçesine çevirmek gerekecektir. şu hâlde ilgili cümle de şöyle oluyor:
  
  "zaman tanrısı buyurursa insanoğlu hep ölümlü yaratılmış."
  
  pek de mantıklı durmadı, haksız mıyım?
  
  bu nedenle, muharrem ergin'in verdiği anlamı daha doğru buluyorum. yazıtlarda "ş" yerine "s" tamgasının kullanıldığı görülüyor. genellikle "sa" sesi için değil, "se" sesi için ama, yine de mümkün. bu nedenle muharrem ergin'in iddiası daha tutarlı.
  
  neticede, türk mitolojisi için adı konulmuş bir zaman tanrısından, yani öd tengriden bahsetmek zor. ancak bu, eski türklerin bir zaman tanrısının olmadığına dair bir delil de olmayacaktır elbette.
  
  edit: terk ettiğim bir görüş bu. artık bu kadar emin olunamayacağını düşünüyorum.