öd tengri

• var mısın, yok musun?
  
  öd, türkçe zaman anlamına geliyor. tengri ise malum.
  
  mesele bir sözcüğün nasıl okunacağı ile ilgili. önce bundan bahsedelim.
  
  "ödtngri:ysr:kisioglı:kop:ölgli:törms" (ezbere yazdım, hata varsa düzeltiriz)
  
  bunu nasıl okuyacağız? yine iki üstadı getirip karşı karşıya koyalım^*.
  
  talat tekin der ki: "öd tengri aysar kişi oğlı kop ölgeli törimiş."
  
  muharrem ergin der ki: "öd tengri yaşar kişi oğlı kop ölgeli törümiş."
  
  yani talat hoca "zaman tanrısı öyle buyurunca insanoğlu hep ölümlü yaratılmış." derken, muharrem hoca "zamanı tanrı yaşar, insanoğlu hep ölümlü yaratılmış." demektedir.
  
  yazıya göre, bu okunuşların ikisi de mümkün. bu durumda bir öd tengri var mıdır, yok mudur? varsa bile, orhun yazıtlarındaki ifade, ona dair midir, değil midir?
  
  yunan, hint, fars mitolojilerinde zamana hükmeden veya zamanla ilişkili olan tanrılar var. türklerde de olması gayet muhtemel. öyle gözüküyor ki emel esin de bunu kabul etmiş, ancak ayrı bir tanrı olarak değil, gök tanrı'nın bir parçası olarak kabul etmiş. ancak o da öd tengri'den "göktürk metinlerinde geçen öd tengri" olarak bahsediyor. böylece yine bu okuma sorununa geri dönüyoruz.
  
  verileri söylencelerle desteklemek bir çözüm olabilir. ancak bu söylenceler üzerine çalışan pek kimse de kalmadı.
  
  diyelim ki, bu tanrının varlığı muhtemeldir. ancak mesele hâlâ karanlık.