presesyon

• tiksinc bir acisal momentum olgusudur. topaci dusunelim:
  
  ilk anda topac dikeyle hebe acisi yapacak sekilde "cok yuksek hizda" donuyor olsun. bu olayi hayalinde canlandiran insan beyni topac odun gibi oldugu yere yigilsin ister, fakat donen topac yigilmak soyle dursun dikey ekseni etrafinda dairesel hareket yapacaktir. burada newton'un f=m*a esitligine alismis beynin dustugu hata acisal momentum gercegini goz ardi etmektir; f=ma seklinde degil de soyle dusunurse kendisi icin daha iyi olacaktir: "topacin agirlik merkezine yercekimi tarafindan uygulanan f kuvveti, acisal momentum vektoru ve f vektorunun olusturdugu duzleme dik ve f*r (r, kuvvet kolu) buyuklugunde bir tork yaratacaktir. basitce; bu tork, acisal momentum vektorune dik oldugu icin onu azaltmak, artirmak, yada daha yataya cekmek yerine (topacin yigilmasi), onun bir daire cizmesine sebep olur; fizikci agziyla, acisal momentum vektorunun tork yonunde yer degi$tirmesine sebep olur ($imdi ornegin yatay duzlemde donebilen bir diski daha da dondurmek icin uyguladiginiz yatay kuvvetin yarattigi tork acisal momentum vektoru ile ayni yondedir, boylece uyguladiginiz tork diskin daha hizli donmesini bir baska degisle diskin acisal momentumunun artmasini saglar, ve dunya ile ilgili deneyimlerimiz sayesinde bu durumu guzel guzel anlayabiliriz, ve fakat presesyon oyle degildir)."
  
  tabi uzerinde tirnak i$aretleriyle durmu$ oldugum gibi bu aciklamalar cok yuksek acisal hizlar icin cok yaklasik dogrudur, acisal hiz azaldikca i$in icine "nutation" girer ki bu da topacin a ekseni ve y ekseni etrafinda donmesinden daha cins bir sinusoidal "kafa sallama" hareketidir.
  
  bir de niels bohr ve bir diger unlu fizikcinin egilmi$, topacin donu$unu izliyorken cekilmi$ bir fotografi vardir ki bu i$lerin pek oyle cocuk oyuncagi olmadigini anlatir bize sanki..
  
  (bkz: topac)
  
  boylelikle presesyon olgusunu topac ornegi vasitasiyla anlami$ olalim, fakat aklimdaki soru $udur, acaba newton angular momentum olgusundan haberdar miydi? oy oy, muhakkak haberdardi ki gezegen hareketlerini hesapedebilmi$ (belki de angular momentumu tanimlayan newtondur, kim bilir). madem oyle, bize newton'un 2. yasasi f=m*a 'nin islemedigi durumlar gosterilirken "aman ha angular momentum varsa dikkat edin" demediler; demek ki her$eyi hocadan beklemek yanli$mi$ ahahah.. oysa $imdi "aman ha angular momentum varsa dikkat edin demediler ama non-inertial bir referans frame (ov tarzanca) seciyorsaniz newton kanunlarini inertial referans frameindeymi$sinizcesine uygulayamazsiniz dediler" diyecegim sonra ben bile kendime inanmayacagim ve fakat evet topac bir non-inertial referans frame'idir (aynen dunya gibi), ama oyle yada boyle (bkz: inertial), (bkz: non inertial), (bkz: reference frame), (bkz: newton yasalari), (bkz: ivme).
  
  fizik ho$ degil sanki..