teknoloji

• 1984'deki ve daha genel konusmak gerekirse distopya'lardaki herseyin kontrol altinda oldugu, kimsenin mahremiyetinin kalmadigi, herkesin 7/24 izlendigi, biraz mahremiyet aramaya calismanin yasadışı ilan edildigi ve en garibi buyuk kalabaliklarin bunu gonullu hatta hayranlikla kabul ettigi bir dunya tasfiri vardir ya;
  
  hah iste herkes oyle bir dunyayi zorba siyasilerden veya silahli guclerden beklerken teknolojiden geldi.
  
  nasil mi?
  
  ortalama bir insanin ortalama bir gununu izleyip gorelim;
  
  -sabah calan akıllı telefon/cep telefonu alarmiyla kalktiniz, tabii bu telefonlar hem servis saglayicinin baz istasyonu agi araciligiyla konum tespiti yapiyor, hem de artik modern telefonlarin tamaminda gps sistemi oldugu icin ayni konum verisi dunyadaki butun buyuk firmalara gidiyor.
  
  -elinizi yuzunuzu yikadiniz, aaa sevgili/es/dost/is arkadasi/patrondan sms gelmis, siz de cevap yazdiniz. peki bu mesajlarin da servis saglayicilar tarafindan kayit altina alinip saklandigini biliyor muydunuz?
  
  -bari iki dakika haberlere bakayim dediniz, telefon ve bilgisayardan internete girdiniz, hooop; google, youtube, yandex, microsoft, facebook, twitter, instagram, haber siteleri basta olmak uzere butun site ve uygulamalarin gerek çerezlerle, gerek hic kimsenin okumadigi kullanıcı sözleşmesi ile arama, konum verisi, sık kullanılan anahtar kelimeler, genel beğeniler, diğer kullanıcılarla olan bağlantılar basta olmak uzere akla hayale gelmeyecek seyleri kalici olarak kaydedip database'lerinde sakladiklarini biliyor muydunuz?
  
  -evden ciktiniz, hoop sehir guvenlik kameralari (yasadiginiz ulkeye gore mobese vesaire), dukkanlarin güvenlik kameraları, gibi "birilerinin pacasini kurtarmak icin" olmadikca hic bozulmayan ve hep calisan kamera sistemleri tarafindan kayit altina alindiginizi biliyor muydunuz?
  
  -arabaniza bindiniz, artik modern arabalarin neredeyse tamaminda e aracin konumu basta olmak uzere ne kadar benzini kaldigina kadar butun bilgilerinizi direkt uretici firma database'ine yukledigini biliyor muydunuz?
  
  -"ne arabasi lan akbili zor dolduruyorum ben" mi diyorsunuz? ayni sekilde butun toplu tasima araclarindaki kameralar sizi surekli izleyip kaydediyor, peki bunu biliyor muydunuz?
  
  -ise/okula giderken bari bir oyun indireyim de telefonumda kurcalayayim diyorsunuz, istisnasiz hem android hem ios hem windows mobile'in ilk kullanistan itibaren sizi bir kullanıcı hesabı almaya zorladigi icin butun kullaniminizda cihazinizin bilgileriyle bu kullanici hesabini/hesaplarini esledigini ve sizi "dijital dosya"nizi tuttugunu, telefonunuzdaki butun verilerin "gerektiginde" incelenebilir oldugunu, butun yaptiklarinizi kaydettigini biliyor muydunuz?
  
  -"olsun" diyip oyun/program yuklediniz, ister cep telefonu ister bilgisayar olsun ozellikle ücretsiz olan yazilimlarin/oyunlarin cogunun aslinda kisisel bilgilerinizi calmak icin tuzak oldugunu, "resimlerine mesajlarina suna buna erismeye izin vermelisiniz" gibi basitce onaylayip gectiginiz uyarilarla bunu yasal zemine kavusturduklarini, caldiklari kisisel bilgilerinizi satarak para kazandiklarini biliyor muydunuz?
  
  -whatsapp tarzi programlarin da (ozellikle satin alindiktan sonra) butun resim ve mesajlarinizi sakladigini biliyor muydunuz?
  
  -bunalip hemen resim/iki kelimelik aforizma begenmek icinsosyal ağ denen lanetlere her baglandiginizda sizin ve baglantili oldugunuz cevrenizin bir haritasinin cikarildigini, bu sekilde sadece sizin kendinizin degil cevrenizin de bir sablona donusup "ileride gerektiginde kullanilmak uzere" saklandigini biliyor muydunuz?
  
  -gerekli gereksiz her turlu islemler icin istenen parmak izi, kan örneği, biyometrik fotoğraf gibi seylerle sadece sizin degil sizinle ayni genden gelen onceki ve sonraki nesillerin kayitlarinin cikarilabildigini, bu kayitlarin saklanmasinin hic bir sekilde kabullenilmemesi gerektigi halde kimsenin sorgulamadigini biliyor muydunuz?
  
  -internette "ben yazmaya basladigim anda ne yazacagimi biliyor helal olsun ne guzel hizmetler bunlar" dediginiz seylerin aslinda istihbarat ve reklam amacli oldugu icin bu kadar yayginlastirildigini biliyor muydunuz?
  
  -phorm gibi araclarin neredeyse dayatma olarak size sizden habersiz kullandirtildigini biliyor muydunuz?
  
  -herhangi bir "sosyal medya" hesabiniz olmasa da girdiginiz sitelerdeki "paylas" butonu gordugunuzde bu aglarin sizi kayit altina aldigini ve bilgilerinizi sakladigini biliyor muydunuz?
  
  -dunya genelindeki resmi/gayri resmi her turlu kurum/sirket/organizasyonun sizi "tek bir kullanıcı hesabıyla bütün işlemlerinizi kolayca yapın" diye bir hesap acmaya zorlarken aslinda sizin resmi ve dijital kimliğinizi birleştirmeye çalıştığını bu sayede resmi olarak kayitlamak istedigini biliyor muydunuz?
  
  -teknoloji ve internet dunyasini yoneten butun firmalarin artik kisilerin "dijital bir numaraya dönüşmesi gerektiğini" acik acik dillendirdigini biliyor muydunuz?
  
  -kisacasi sabah kalktiginiz andan gece yattiginiz ana kadar, hatta siz uyudugunuzda bile hicbir mahremiyetiniz yok, herseyiniz kayit altina alinip saklaniyor.
  
  -ki daha "i am at teneşir with imam and 4 others", "dediskomla qanser qeyfi", check in, fotoğraf paylaşma konum bilgisi paylaşma gibi gonullu embesilliklere girmedik bile, goruyor musunuz?
  
  -butun bunlari okuyup "amaaan senin bilgilerini kim ne yapsın, ne güzel hizmetler veriyorlar işte, uzakta olanlarla konuşuyoruz, çok mühim senin bilgin sanki" "şu marka hizmet hayatımı kolaylaştırdı" tarzi dusunceler mi geciyor aklinizdan?
  
  hah iste benim de bu gereksiz yaziyi yazma amacim bu zaten. butun o 1984 dahil olmak uzere distopyalardaki düşünme özürlü dangalak toplumlar da ayni tepkiyi veriyorlar.
  
  "özgürlüğün kısıtlanıyor, seçim yapma hakkın engelleniyor, size yalan söyleniyor, kullanılıyorsunuz, buna karşı çıkın" tarzi uyarici cumlelere ayni vahsilikte ve saldirganlikta cevaplar vererek tam bir aptal alayciligina burunuyorlar. umursamiyorlar, dinlemiyorlar, anlamiyorlar. tanidik geldi mi?
  
  sizin anlayacaginiz bir kisinin/kurumun/markanin hayrankudurganı (bkz: fanboy) olup, fanatizm yapip sağ duyusunu, mantikli dusuncesini kaybetmek sadece "cahil"lere, belli bolgelerde yasayanlara veya belli bir dunya gorusu olanlara ozgu bir davranis degil.
  
  daha uzun okumak isteyenler icin;
  
  (bkz: akıllı telefonlarda fotoğraf ve video tuzağı/@lemre)
  (bkz: internet/@lemre)
  (bkz: google/@lemre)
  (bkz: sosyal medya/@lemre)
  
  teknolojinin dijital köleleri olduk, tehlikenin farkında mısınız?