türkiye'den bir dostoyevski bir tolstoy çıkmaması

• bunların hepsi yanlış sulama.
  
  anadolu'da birçok köyde ekmekle biçmekle uğraşmak istemeyen insanlar, topraklarını birilerine kiraya verirler. öyle ahım şahım beklentileri de yoktur: yılda üç yüz beş yüz lira gelir ya da gelmez.
  
  toprak, sandığımız kadar kutsal bir şey değildir aslında, toprak beslendiğimiz bir şeydir. (kanla sulayarak kutsallaştırmaya çalışan orospu çocukları olduğunu biliyorum elbette ama onlar başka bir hikayenin konusu.)
  
  dostlarım, anadolulular! tolstoy ve dostoyevski aynı ülkenin insanları olabilirler ama aynı toprakların insanları değildiler. sandığınızın aksine dindar da değildiler.
  
  tolstoy güzel bir adamdı, bu yüzden ait olduğu cemaatin prensiplerini benimseyemedi ve dışlandı. denediği şey güzeldi belki ama hayal kırıklığı olmaktan öteye gidemedi. (beni önce bir kuyuya düşürdü, sonra da bıraktı orada.) romanlarına bakarsanız -gençlik de varsa serde- kusursuz bir işçilik görebilirsiniz ama gerçek rusya'yı göremezsiniz.
  
  dostoyevski'de rusya'yı görebilirsiniz, rusya'ya iliklerine kadar nüfuz edebilirsiniz ama buna da rusya izin vermez.
  
  "safiyet merakından ayyaşa dönüşenler, nedamet duyma özlemiyle suç işleyenler, masumiyete olan saygıları yüzünden kızları kirletenler, dinin gereği diye tanrıya küfredenler vardır onda." diyor stefan zweig dostoyevski hakkında.
  
  türkiye'den bir tolstoy çıkabilir belki (nuri bilge ceylan'ı izlerken heyecanlanıyorum) ama dostoyevski çıkması zor.
  
  toprak, uğrunda ölen varsa vatandır hastalığından kurtulamayacağımızı biliyorum çünkü. kendimizle ya da tanrıyla kavga edemeyecek kadar 'uysalız'. (hiçbir müslüman kendinden gerçekten nefret edemez diyor orhan pamuk sessiz ev'de.) tam da bu yüzden hiçbir zaman kendimiz olamayacağız.
  
  ölen çocuğunun yasını tutmak ya da kaybını sorgulamak yerine "bugün benim bayramım" diyen babaların olduğu bir coğrafyada edebiyattan -ya da başka herhangi bir şeyden- söz etmek zaten anlamsız. ölümün bu kadar kutsandığı topraklarda yaşamdan söz etmek anlamsız. hiç ölmeyecekmiş gibi yaşamak, yarın ölecekmiş gibi tapınmak anlamsız. tolstoy'un hezeyanları, dostoyeski'nin heyecanı anlamsız.
  
  uğrunda ölünmeyecekse vatan olamayacak topraklarını üç kuruşa kiraya veren canım köylülere içelim!