monad

• monadolojiden referanslar eşliğinde prof. dr. saffet babür'ün ders notlarından alıntıdır:
  
  "ruh, düşünce ile dünya arasında birleştirici bir çizgi oluşturan bilincin bulunmadığı bir yaşamdır.
  
  doğa ise, matematiksel veya mekanik her türlü kavramdan öte olan metafizik bir kavramla açıklanabilir. hareketin ilk yasalarının bile yanlızca matematiğin verebileceğinden daha üst bir kaynağı vardır. bu kaynak da kuvvet'tir....
  
  cismin özü, yer kaplama değil, karşı koymadır. yer kaplama pasif iken, karşı koyma aktiftir. uzam, yayılan-genişleyen-devam eden bir şeyin bulunmasını gerektirir. dolayısıyla cisimde yer kaplamadan önce bir şey vardır o da yayılma-genişleme gücüdür. asıl metafizik descartes'çıların sözünü ettikleri bu boş hareketsizlik içinde olan kütleleri asla tanımaz. her yerde eylem vardır. devinimsiz hiç bir cisim, hiç bir töz yoktur. yalnızca o tek töz hareket edebilecek, töz olmayan her şey hareketsiz kalıp yok olacaktır.
  
  gerçeklikte ise tam tersi olur. ruhlar, bireyselliklerinin bilincinde olarak hareket eder ve cisimler birbirine karşı koyarak ayrı bir kuvvet oluşturur. nesnede içkin olarak bulunan her bir kuvvet tek bir kuvvetin parçası da olamaz çünkü kuvvet bölünemez....
  
  eylemin olduğu yerde etkin bir güç vardır, her nesnede bir eylem vardır ve her biri ayrı bir etkinlik merkezi oluşturur, yani ne kadar nesne varsa o kaar basit, bölünmez, yalın kuvvet vardır.
  
  bu yalın kuvvetlere monad denir.
  
  bu monadlar, fizik ya da matematik noktalara benzetilebilirler. ama fizik noktalardan ayrıdırlar çünkü yer kaplamazlar. matematik noktalardan da ayrılırlar çünkü nesnel gerçekliklerdir. hem fizik hem matematik noktalara benzerler. dolayısıyla monadlar, nesnel gerçeklikleri olan yer kaplamayan metafizik (töz)noktalardır. işte tam evreni oluşturan da bu noktalardır. hem matematik nokta gibi tamdır, hem fizik nokta gibi gerçektir. bir monad içinde olan biten her şey onun kendi içinden gelmektedir. bununla birlikte her monad bütün evreni içinde taşır.
  
  monadların birbiriyle etkileşimi yoktur. penceresizdirler. kendilerine yeterler. dolayısıyla bunlara entelekheia denebilir....
  
  evrende birbirinin tümüyle iki aynı varlık yoktur. her biri birbirinden farklı olan monadların hepsinde tamlık, yatkınlık ve iştah vardır. her biri de bir kuvvettir, bir enerjidir, bir ruhtur ve kendi içlerinde yaşasa da tasarımları aynıdır. monadlar arasında etkileşim olmasa da aralarında bulunan bu bağı, 'önceden kurulmuş uyum' sağlar.
  
  her monad, evreni kendi perspektifinden algılar. ve bu algılarıyla yaratılmışlardır. etkileri yada tepkileri, aslında algıdır. bu algıların bilinç derecesi farklıdır. monadın iştahı da algı düzeyini yükseltmeye yöneliktir. bütün algıları tam algı olan monad sadece tanrıdır. dolayısıyla monadlar tanrıya benzemeye çalışır. algılama derecesi edilginken, algılamasını arttırma istenciyle de donatılmıştır.
  
  sayısı sonsuz olan monadların parçası olan monad yoktur, çünkü her bir monad bir tözdür ve sonsuz sayıda töz vardır. bu anlamıyladolayısıyla evren başka başka açılardan seyredilen bir tasarımdır."