peter wohlleben

• ağaçlar konuşur mu?
  
  fizik ve biyoloji, newton ve darwin'den bu yana, bize evrenin işleyişi ile ilgili termodinamik ve evrim gibi önemli yasaların varlığını göstermiş durumda.
  
  dolayısı ile bu alanlarda ortaya atılan yeni kuramların, bu yasaların aksine fikirler taşıması ve bunları inanılır kılmaya çabalaması talihsizlik olur.
  
  ağaçlar hakkında ortaya atılan bazı yeni iddialar da kanımca bu talihsizliği paylaşıyor.
  
  bunları yazma sebebim
  wohlleben, isimli bir alman ormancının "ağaçların gizli yaşamı" isimli kitabının gördüğü aşırı ilgi.
  
  öncelikle belirtmek lazım ki wohlleben, konunun uzmanı değil. zaten kitabı da bilimsellik iddiası taşımıyor. ancak wohlleben, yine de bilim çevrelerinin kendisi ile münakaşaya yanaşmadığını, zira bilimsel kaynaklarını tek tek belirttiğini söyleyerek bir yerden görüşlerinin bilimsel olduğunu ima ediyor.
  
  öte yandan vancouver british columbia üniversite'sinden suzanne simard gibi bazı bilim insanları: "ağaçlar, bilinç veya iradeye sahiptir." gibi iddiaları hiç bir zaman açıkça dile getirmeseler bile bu mânâya gelebilecek yazılar kaleme alıyorlar.
  
  neyse ki konuyla ilgili tüm bilim adamları aynı gemide değil. ağaçlar arası yaşamda "paylaşım ve işbirliği: gören simard'ı eleştiren karşıt görüş, aynı ortamda bencil rastgele ve fırsatçı bir alışveriş ortamı gözlemliyor.
  
  iskoçya aberdeen üniversitesi'nden botanikçi, stephen woodward, birbiriyle iletişim kuran ağaçlar fikrine karşı çıkıyor.
  böcek saldırısı altındaki ağaçların "stress sinyalleri yaydığını kabul ediyor. ancak bu göstergelerin herhangi bir uyarı amacı taşıdıklarını kesin bir dille reddediyor. woodward: "onlar stress kimyasalları yayıyor ve diğer ağaçlar bunu algılıyor. ancak kimyasalı yayanın uyarmak gibi bir niyeti yok." diyor.
  
  kaliforniya, santa cruz üniversitesi'nden emekli bitki biyolojisi profesörü ve bitki fizyolojisi ve gelişimi ders kitabı eş editörü lincoln taiz, simard'ın araştırmasını "olağanüstü" ve "büyüleyici" bulmakla birlikte gördüğü ağaç etkileşimleri arasında "amaç veya niyet" bulunduğuna ilişkin hiçbir kanıt olmadığını ve doğanın işleyişi açısından buna bir gerek de olmadığını belirtiyor.
  
  "her ağaç kökü ve mantar filamanı otomatik olarak işini yapmak için doğal seleksiyon tarafından genetik olarak programlanmıştır" ve bunun için "hiçbir genel bilinç veya amaçlılık gerekli değildir." yazıyor.
  
  taiz, insanların, ağaçları konuşabilen, hisseden, düşünen mitolojik varlıklar olarak görmeye ölümcül biçimde eğilimli olduklarını düşünüyor. ağaçların, eski yunan'da kehanetlerde bulunabildiğine inanılırdı. ortaçağ irlandası'nda, leprikon altınlarının yerine dair güvenilmez ipuçları fısıldarlardı. konuşan ağaçlar miti günümüzde bile, avatar"dan, yüzüklerin efendisi'ne oradan oz büyücüsü'ne pek çok hollywood filmine çok sayıda yıldız vermiş durumda. taiz, wohlleben'in kitabının başarısı ve simard"ın "ağaçlar, birbirleriyle nasıl konuşur" başlıklı ted sunumunun iki milyon görüntüleme toplamasının temelinde aynı eski mitolojik dürtülerin bulunduğu görüşünde.
  
  2007 yılında, taiz ve 32 diğer bitki bilimci ile birlikte, hızla yayılmakta olan "bitkiler ve ağaçların akla sahip oldukları" savı üzerine bir karşı bildiri yayınladı.
  
  taiz ve ortak imza sahibi bilim insanları "liberal olmak ve fikri topyekün aşağılamaktan kaçınmak"
  amacıyla bir tür "sürü zekası"nı (sı) (doğal veya yapay merkezi olmayan, kendi kendine organize sistemlerin, kolektif bir davranışı) kısmen kabul etmekle birlikte bunu abartmanın ağaçları anlayışımıza hiçbir katkı yapmayacağı düşüncesindedirler. dahası bu tür bir eğilim bizi bitkilerin bilinç ve irade sahibi canlılar olduğu fikrine doğru hatalı bir yola sevkeder.
  
  "ağaç davranışının bir amaç uğruna varolduğu fikri, tıpkı evrenin bir bilinçli tasarım ürünü olduğu inancı" gibi bir yanılsamadır ve "doğal seleksiyon bize bitki davranışı hakkında bilmemiz gereken her şeyi açıklayabilir."
  
  daha detaylı okumak isteyenler alıntı yaptığım makaleye şuradan ulaşabilir:
  https://www.smithsonianmag.com/…ng-trees-180968084/