alman dışavurumculuğu

• üniversite 3. sınıfta; rahat geçerim, eğlenceli bir ders olsun diye üniversite seçmeli derslerden "sinemada karakter analizi" diye bir ders almıştım. makaraya vurup "nereden aldım ulan zor geçtim, kendi bacağıma sıktım." gibisinden devam etmem gerekiyormuş gibi hissettim ama her şeyin ender yolunda gittiği anlardan olup sunum yapmak dışında gayet rahat ve eğlenceli geçen bir dersti.
  
  sunum konum da tam olarak alman dışavurumculuğu konusuydu. alman dışavurumculuğuna ilk olarak 1913'te çekilen der student von prag (praglı öğrenci) filmiyle giriş yapıyoruz. tarihine baktığımız zaman 1. dünya savaşı'nın başlamak üzere olduğu zamanlarda çıkan bu filmin dönemlerinde, film yapımları küçük şirketler tarafından sürdürülüyor. savaştan sonra yani 1918'den sonra ise alman devleti sinema sektörüne el atıyor. nedeni ise fransız ve italyan sinemalarında almanların caniler olarak gösterilmeleri. bir de dönemin filmleri sessiz olduğu düşünülürse evrensel bir dille herkesin anladığı söylenebilir. imajını toparlamak isteyen almanya, ufa film stüdyolarını kuruyor. sonrasında 2. dünya savaşı'na kadar en büyük film stüdyoları ünvanını elinde tutuyor.
  
  bu akım, doğumunun ilk belirtilerini gösterdikten yaklaşık 20 yıl sonra yani 1933 yılında yavaş yavaş sona eriyor. buna sebep ise tabii ki nazilerin yükseliş dönemi ile aynı döneme denk geliyor. yönetmenlere rahat çalışma imkanı bırakmamaları, buna ana etkendir. yahudi asıllı birçok yönetmen ise nazilerin iktidara gelişi ile beraber hollywood forması giymeye başlıyor.
  
  tabii ki tüm suçu siyasi sebeplere de bağlamamak lazım. kendi içerisinde de çalkantılı günler geçiren alman dışavurumculuğunun bitişine politik sebepler bahane oluyor da diyebiliriz. 20 yıl gibi kısa sürede bitişine rağmen günümüz sinemasına da büyük etkileri vardır. ışık kullanımı, atmosfer yaratmaya verilen önem, kurguyu basit tutarak hikayeye odaklanma, mistik konulara olan ilgi, vb gibi birçok etkisi vardır. özellikle korku sineması ve film noir (kara film) en çok etkilenen 2 türdür.
  
  dönemin filmlerini 1 kere görseniz daha unutamazsınız, öyle dikkat çekici ve ilginç özelliklere sahiptirler. sinema tarihinde bir daha tekrarlanmadığı söylenebilinir. dekorlar en dikkat çekici unsurlardandır. filmin ilk dili görüntü ise 2.'si de bu akımda kesinlikle dekordur. titiz bir çalışma olmaktan da öte tam bir işbirliği ürünüdür. evler, kuleler, kapılar insanlardan ya çok büyüktür ya da çok küçük. düzenlenen çerçevelerde, genellikle çarpık açıların kullanılması ruhsal çatışmaları güçlendirir. aydınlatma çok mühimdir. ışık ve gölge oyunlarıyla bütün nesneler biçim değiştirir. kapı bir insan portresi haline, insan gölgesi bir canavara dönüşebilir. oyuncular özgür bir şekilde sahnede hareket edemez ve bu dekorları tamamlaması istenir. makyaj ise tabii ki bunlarla uyumlu olacak biçimde baya abartılıdır, korkunç bir hava katması istenir. filmlerde doğal mekan hemen hemen hiç kullanılmaz, onun yerine stüdyolar, kapalı alanlar kullanılır.
  
  robert wiene, fritz lang, paul wegener, otto ripert, friedrich wilhelm morneu dönemin bazı önemli yönetmenleridir ve sınıfta da sunumdan sonra izlettiğim film olan dr. caligari'nin muayenehanesi filminin yönetmeni de robert wiene'dir ki bu film dönemin en önemli filmi olarak gösterilir. beklentimin çok üzerinde bir filmdi. sıkılıp yarıda kapatacağımı düşündüğüm bu film belki de 0 beklentiyle izlediğim için baya ilgimi çekmişti, kesinlikle tavsiye ediyorum sinemaya ve tarihine derin ilgisi olanlara. dönemin diğer önemli filmlerinden sevdiğim 3'ü ise;
  
  (bkz: nosferatu)
  (bkz: metropolis)
  (bkz: m)
  
  alman dışavurumculuğu, sinemanın var olan gerçekleri yansıtmaktan çok "sanatsal" bir bakış yakalaması gerektiğini savunanların özellikle izlemesi gereken filmlerle dolu.