fantom ağrı

• - napıyorsunuz bülent hanım?
  - sikim kaşınıyor.
  
  budur.
• almancası phantomschmerz olduğu için bu şekilde çevirdiğim ama türk tıp terminolojisindeki varlığından emin olamadığım bir kavram. hayalet ağrı demek de mümkün: kesilen, olmayan bir organda hissedilen ağrı için kullanılıyor. örneğin kolunuz yok, ama siz kolunuzun dayanılmazca ağrıdığını hissediyorsunuz. her sey beyinde baslar beyinde biter söylemine bir nevi kanıt. ingilizcesi phantom pain olmalı...
• ampüte işlemi kesilecek uzvun olağan durumundan farklı bi konumdayken yapıldığı takdirde ( elinizin ters yüzünün dirseğinize temas ettiğini varsayın); beyin fantom uzvun son mevcut durumunu stabil olarak koruyacak şeklide şartlanır ve sinir hücreleri, uzuv kaybedilmiş olmasına rağmen beyine; uzvun yanlış konumlandırıldığı ve düzeltimesi gerektiğini bildiren acı ve ağrı komutları gönderir. birey ağrıları hissetmesine rağmen yeniden konumlandırabileceği bi uzvu olmadığı için sendromu yıllarca yaşayabilir. kimi zaman ağrılar intihara kadar varan psikolojki travmalara sebep olabilir.
  
  vilayanur ramachandran konuyla ilgili detaylı bi araştırma yapmış ve beyni yeni duruma şartlama konusunda ustaca olduğu kadar basit de bir yöntem geliştirerek, uzuvlarını kaybeden hastalara parlak bi çıkış yolu sunmuş. ayna yöntemi olarak adlandırdığı tedavisinde, sağlam uzvun yanına yerleştirilen bir ayna yardımıyla görüntünün simetriği alınmış. ampüte olan uzuv aynanın arkasında kalmak üzere, diğer uzvunun simetrik görüntüsü bireyde fantom uzvun yerine geçirilmiş. bu şekilde iki uzvunu birlikte çalıştırması istenen hastanın, aynada sağlanan görüntüye bakarak fantom uzvunu hareket ettirebildiği sanrısı komutlarla beyne ulaştırılarak tedavide büyük aşama kaydedilmiş. kontrol grubuyla yapılan deneylerde, tedavisinde ayna yöntemi kullanılan hastaların ağrılarında diğer gruba nazaran büyük oranda azalma görülmüş.
• fantom ağrı-zahiri ağrı gibi de tanımlanan; vücutta olmayan, kesilmiş uzuvların ağrıması hali. hadise şudur ki, sol bacağı kesilmiş bir insan sol topuğunun ağrıdığından yakınmaktadır örneğin. orgazmın cinsel organlarda değil de beyinde oluşması gibi ağrı da beyinde oluşan bir olgudur. bu ağrı tipinde sorun, ağrıyı hissetmemize yol açan kimi kimyasal maddelerin beyinde ilgili organı temsil eden beyin bölgesinde deşarjından kaynaklanmaktadır. bu bölgelerin yekununa de homunculus denmektedir. (homunculus: latince'de hilkat garibesi)
  
  beyin vücudu aynen böyle görmektedir:
  
  http://www.boldra.com/…ming/sensory_homunculus.jpeg
  
  http://www.brainconnection.com/…rt/l/homunculus.jpg
• nörolojik olduğuna kesin bakılıyor okuduğum birkaç makaleye göre. psikolojik ve fizyolojik faktörler de önemliymiş fakat asıl problem net olmasa da sinirlerle alakalı. artık hiçbir ağrı kesici hap, jel, krem işe yaramadığı için babam üzerinde placebo tedavisi uygulamaya başladık. çok iyi bir ağrı kesici olduğunu söylediğimiz el kremini kullanmaya başladık. şu an inanıyor ve ağrının azaldığını söylüyor.
  tam olarak geçmese bile şu an normalden daha az acı çektiği belli.
  
  süreç ilerledikçe bilgileri güncellerim.
• bir travma sonucunda uzvun kesilmesi sözkonusu ise, beynin hala uzuv varmış gibi emir göndermesi sebebiyle kesilen sinir uçlarının tıbbi olmayan bir deyimle "napıcağını şaşırması" sonucu hissedilen agrı, acı,karıncalanma veya gıdıklanma hissi. uzuv artık yerinde olmadığı halde beyin çok net olarak agrının nerede oldugunu tespit edebiliyor.
  kesilmiş olan sinirleri yatıştırmak için ise sara hastalarına verilen benzer ilaçlar verilmektedir.
• hani uyurken kolumuz-bacağımız uyuştuğunda kangren olmaması için; beyin bir bölgeden sinyal alamadığında bir ağrı duygusu yaratarak uyanmamızı sağlar.. bir organ anestezi etkisindeyken kaybedildiğinde de, aynı mekanizmanın takılı kalmasından kaynaklanabileceğini düşünüyorum bu ağrının. (doktor değilim)
  
  edit: zaten ramachandran da tedavi ederken önce takılı kalan organı tekrar beyne tanıtıyor ve sonra organ, hasta bilinçliyken yeniden kaybediliyor.
• ilk kez ambroise pare tarafından, 16. yy'da tanımlanmıştır. bu iğne batışı şiddetindeki, zaman zaman günlerce sürebilen ağrıların nedeni kesin olarak bilinmediği için tedavisi de yoktur. ağrı kesicilerin fayda etmediği söylenir hep.
  
  bu hayalet kol, bacak sendromuna yakalanan insanlarin çok az bir kısmı uzun süre aynı dertten şikayet ederler. genelde organın kesildiği günü takiben bir veya iki ay sonra kesilir ağrılar.
  
  organın bedende kalan parçasında oluşan ağrı ile bu karışmamalıdır.
• ing.
  
  "i placed a coffee cup in front of john and asked him to grab it [with his phantom limb]. just as he said he was reaching out, i yanked the cup away.
  
  - 'ow!' he yelled. 'don't do that!'
  - 'what's the matter?'
  - 'don't do that', he repeated. 'i had just got my fingers around the cup handle when you pulled it. that really hurts!'
  - hold on a minute. i wrench a real cup from phantom fingers and the person yells, ouch! the fingers were illusory, but the pain was real (indeed, so intense that i dared not repeat the experiment)."
  
  _ ramachandran, phantoms in the brain
  
  tr.
  
  "john'un onune bir kahve fincani koydum ve [fantom organiyla] onu tutmasini istedim. uzandigini soylemesiyle beraber, fincani onunden cekip aldim
  
  - 'ah!' diye bagirdi, 'bunu bir daha yapma'
  - 'sorun ne?'
  - 'bunu bir daha yapma' diye tekrarladi. 'sen cektigin sirada tam da fincanin kulbundan tutmustum. cidden acidi..'
  - bi' saniye! gercek bir fincani birisinin hayali (fantom) parmaklari arasindan cekip aliyorum ve o da 'ah' diye bagiriyor?!
  
  parmaklar hayaliydi, fakat agri gercekti (aslinda o kadar gercekti ki bir daha boyle bir deneyi tekrarlamaya cekindim)."
  
  _ ramachandran, beyindeki hayaletler
• doğuştan özürlüler, zeka özürlüler veya uzvunu 3 yaşından önce kaybetmiş kimselerde görülmeyen ağrı. aynı zamanda protez kullanmak için de kullanılır.