hyle

• maddenin şizofren hali.
• aristoteles ontolojisinde form (eidos) ile birlikte var olanların bileşenlerinden biri, aynı zamanda aristoteles'in dört nedeninden ilki. aristoteles'e göre kökeni doğrudan algı olmayan, değişime yahut harekete dair bir analizden çıkarsanan varlık. bu nedenle epistemolojik açıdan doğrudan bilinmez, ancak analoji yoluyla bilinir. nitekim maddeye ulaşmak için işleteceğimiz düşünme sürecinde ilkin tekil bir maddenin (söz gelimi kırmızı kurşun kalem) bütün niteliklerini soyutladığımızda (rengini, biçimini, yapıldığı materyali, uzunluğunu vs.) aslında geriye hiç bir şey kalmadığını görürüz. bu nedenle maddenin bilgisine soyutlama ya da olumsuzlama yoluyla bile erişemeyiz.
  benzer bir biçimde formun da kendisini doğrudan bilemeyiz, bildiğimiz ve gördüğümüz hep belirli bir biçimde bulunan maddedir ya da biçimlenmiş maddedir. örneğin bronzdan bir herakles heykeli düşünelim. ilk bakışta bu heykelin biçiminin herakles'ten geldiğini, maddesinin ise bronz olduğunu söyleriz. oysa burada bronz dediğimiz madde de her zaman belirli bir biçimde olmak zorundadır, "bronzun kendisi" diye bir şey yoktur. tam da bu nedenle biz maddeyi biçiminden, biçimi de maddeden akıl yoluyla ayırt ederiz. bunların ayrı gerçeklikler olmasına ilişkin inancımızı temelinde ise şöyle bir akıl yürütme bulmak mümkündür: elma ağacının tohumu ile elma ağacının kendisi arasında bir süreklilik olduğunu yani elma ağacının nedeninin ekmiş olduğumuz tohum olduğunu biliriz. tohum ve ağaç arasındaki farktan hareketle de tohumun ağaca doğru değiştiğini biliriz. o halde tohumdan meyve olana kadar aynı varlık maddi olarak artmış olup artık farklı bir görünüşle karşımızdadır. o halde tohumda elma ağacı olup meyve verme olanağı (dynamis) bulunduğundan o elma ağacı olacak maddeyi ve biçimi kendinde taşımaktadır.
• antik yunan düşüncesinde ilk olarak platon'un ortaya attığı kadim varlık. platon, niteliği ve belirginliği olmadığından dolayı bu maddeye isim vermemiş, öğrencisi aristoteles bu fikri sistematik şekilde devam ettirerek adına hyle demiştir. daha sonra islam felsefesi üzerinden arapça'ya alfabetik ve fonetik zaruretlerden dolayı heyula olarak geçen ilk madde; meydana gelmemiş, yok olmayacak, hiçbir niteliği ve fenomenolojide yeri olmayan, metafizik alanda sınırlı kalıp metafizik karakterde olan bir şeydir.
• sınırları olmayan, amorf bir durum.
• (bkz: materia prima)
• (bkz: heyula)
• antik yunanda ağaç/odun veya orman için kullanılan bir terim olması lazım..
  
  http://www.swif.uniba.it/…ei/foldop/foldoc.cgi?hyle