• 1925 yılında yaşanmış amerikan tarihine the scopes trial olarak geçmiş dava. bunun sebebi doğal olarak adı geçen biyoloji öğretmeninin john scopes olmasıdır. davanın oluşumundan daha bir kaç ay öncesinde fundamentalist hristiyanların kampanyaları sonucu büyük bir zafer olarak tenessee eyaletinde darwin'in evrim teorisi incil'deki yaratılış teorimi'yle çakıştığı için anti-hristiyan görülüp yasaklanmış ardından bir kaç ay geçmeden john scopes sınıfında öğrencilerine evrim öğretmeye çalışınca mahkemelik olmuştur. bu dava daha yeni çıkan bu yasanın sorgulanmasına neden olmuştur.

    ancak zamanın aclu(american civil liberties union) müdürü william jennings bryan bölge savcısına danışman olmaya gönüllü olunca olay başka bir boyuta taşınmıştır. bryan'a kaçınılmaz bir şekilde clarence darrow savunmanın yanında yer alarak karşılık vermiştir.

    byran tanrının söylemini temsil ederken darrow bilimin sesini temsil etmiştir davada. dava bu iki gücün savaşı olarak amerika'da büyük ilgi uyandırmış ülkenin dört bir yanından gazeteciler ve halk davaya hücum etmiştir. öyle ki davanın son günü binanın katı çökmesin diye yargıç davayı bahçede yaptırmıştır. davanın kendi içinde olup bitenler dışında gazetecilerin olayı aktarma tarzı da halkı büyük ölçüde etkilemiştir. bugünkü gibi anında olayı görüntüleyen kameralar olmadığı için insanlar kendi şehirlerinden giden muhabirin yazdıklarını okumuş olayı ona göre yorumlamışlardır. bu yüzden genelde bilimin yanında yer alan muhabirlerin bu davanın yarattığı sosyal sonuçta katkısı büyüktür.

    davanın gidişatını değiştiren en önemli gün son gün olmuştur çünkü bu son günde darrow, bryan'ı tanık sandalyesine çağırıp onu sorguya çekmek istemiş ve bryan da süpriz bir şekilde bunu kabul etmiştir. bu davanın başından beri herkesin beklediği meydan okumadır. darrow, bryan'ın düşündüğünden daha hazırlıklı çıkmış, onu bir kaç kez köşeye sıkıştırıp incil'in bazı kısımlarını yeteri kadar iyi bilmediğini itiraf ettirmiştir. bryan darrow'un sorularında 6 kez tanrının dünyayı yarattığı 6 günün 24 saatten oluşması gerekmediğini söylemiş ve incilin bile kelimesi kelimesine gerçek olmayacağını itiraf ederek kendi sonunu hazırlamıştır. bu olaydan sonra davayı john scopes kaybetse de, bilim kazanmıştır.

    hele bunun üstüne bryan'ın davadan kısa bir süre sonra ölmesi olaya tuz biber olmuştur. düşünsenize davadan kısa bir süre sonra bryan değil de darrow yıldırım çarpıp da ölse nasıl bir tepki verilirdi? oysa bryan, tanrının adamı, bir rövanş şansı elde edemeden ölür. bu olaydan fundametalistler amerika genelinde alay konusu olmuş ve yarım yüzyıl boyunca inzivaya çekilmek durumunda kalmışlardır.

    not: bu entry'yi yazarken genel kaynak olarak olarak susan friend harding'in the book of jerry falwell isimli kitabının ikinci chapter'ından yararlandım. konu hakkında daha detaylı bilgi için bu chapter'a başvurulabilir.
  • 1920 li yıllarda tennessee de yaşanmış dünyaya ibret olmuş, amerikalıya ukte olmuş bir davadır. iki kazananı iki kaybedeni olan ender davalardan birisidir. amerikada monkey law diye bilinir. amerikan adalet tarihinin bilinen en büyük gövde gösterilerinden birisidir.

    davaya konu olan hadise aşağı yukarı şöyledir

    bir öğretmen biyoloji müfredatında olmayan (amerika burası uyumayın) evrim konusu evrim kelimesini kullanmadan işler. heyhat tennessee de evrim konusu işlemek yasaktır. mahkeme açılır, öğretmen sonuçta gayet adil bir biçimde kanunlara uymadığı için bölge mahkemesince suçlu bulunur, 100 dolar para cezasına çarptırılır. mahkemenin asıl neticesinde ise yaradılışçı dayatmanın ne kadar salakça olduğu farkedilir, hadise amerika genelinde infial uyandırır.

    duruşmada şöyle de güzel bir diyalog dönmüştür.

    savcı - i do not think about things that i do not think about
    avukat - but do you think about things you do think about?
  • yıllar önce izmir devlet tiyatrosu tarafından sahneye koyulmuş ve büyük bir zevkle izlenmiştir.
  • 1920 lerde bir biyoloji öğretmeninin derste, darwin* in türlerin kökeni adlı kitabından bahsetmesi üzerine mahkemeye verilmesiyle açılan davanın aldığı isimdir ve dönem itibariyle kamu oyunda büyük ses getiren olaylar, stanley kramer ın yönetmenliğini yaptığı, başrollerini spencer tracy, gene kelly ve fredrich march ın paylaştığı, 1960 yapımı rüzgarın dansı* adlı siyah beyaz filmde işlenmiştir. en iyi erkek oyuncu* dahil dört dalda aday olmasına rağmen oscar kazanamayan filmi bugün* cnbc e de izlemek mümkündü.
  • istanbul devlet tiyatrosu'nun, 1995 - 1996, 1996 -1997 sezonlarında alev sezer tarafından yönetilmiş, onun ölümünde dahi sahnede oynanmış, rejisi sağlam, aziz nesin sahnesi oyunu.

    oyunda gayet kanlı canlı bir maymun*da figuranlık yapmış, hatta çaldığı yiyecekler yetmemiş, oyunculardan da rol çalmıştır.
  • (bkz: inherit the wind)
  • abd'nin tennessee eyaletinde bir lise ögretmenine eyalet tarafından açılmış dava.

    ögretmenin suçu yaradılış konusunda incili rehber almayı zorunlu kılan butler yasasını ihlal ederek ögrencilerine evrimden bahsetmesidir.

    ilk mahkeme ögretmeni suclu bulur, sembolik bir para cezasına çarptırır.

    nihayetinde karar mahkeme tarafından geri cevrilir. mahkemenin bu kararı, abd'de bilim ve özgür düşüncenin zaferi olarak yorumlanır ancak bu zafer butler yasasının kaldırılması için yeterli olmaz.

    dava 1925 yılında gerçekleşmiştir ama butler yasası 1958 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. yani ; amerika için, yakılan ilk kıvılcım ile evrim özelinde bilimin ve özgür iradenin galibiyeti arasında yaklaşık 30 sene var. türkiye'de henüz ilk kıvılcım dahi yanmadı , hesaplarıma göre bu entry'i bugünlerde okuyan hiç kimse bu topraklarda bilim ve özgür iradenin mutlak hakim olduğu günleri göremeyecek.
  • (bkz: darvin'den söz eden öğretmene ceza)
  • lise biyoloji ogretmeni john scopes’un evrim teorisini derste islemekten dolayi 1925 yilinda bes gun yargilandigi davanin adi. uc kez abd baskanlik seciminde demokrat parti adina yarismis (hepsini kaybetmis), woodrow wilson baskanligi sirasinda disisleri bakanligini yurutmus william jennings bryan da davada yer alarak evrimin okullarda islenmemesini destekleyen guruhun bayraktariligini yapmis.

    john scopes’i savunmak icin zamanin en iyi avukatlarindan clarence darrow gonullu olmus. darrow cok ilginc bir taktik izleyerek tanik sandalyesine ‘incil uzmani’ olarak bryan’i cagirmis. ıki saat suren sorguda darrow bryan’a dunyanin gercekten alti gunde yaratilip yaratilmadigini, yunus peygamberin balina tarafindan yutulup yutulmadigini, havva’nin adem’in kaburga kemiginden yaratilip yaratilmadigi vb gibi sorular sormus. bryan haliyle cevap verirken cok zorlanmis, darrow’u ıncil’e hakaret etmekle itham etmis. darrow buna cevap olarak ‘dunyada hic bir akilli hristiyanin inanmadigi aptal dusuncelerinizi sorguluyorum’ demis.

    davayi scopes kaybetmis, bes gun sonra bryan uykusunda olmus.
  • şöyle de bir film varmış bu davayı anlatan
    rüzgarın mirası
hesabın var mı? giriş yap