nobelyum

• periyodik tabloya göre metallerden ve yapay bir element
• amerikyumdan elde edilen yapay element.
• periyodik tabloda kısaltması no olan 102 atom numaralı element. aktinit sınıfındadır. şimdiye kadar 12 tane radyoizotopu tespit edilmiştir.
• nobel ödüllerinin fikir babası alfred nobel onuruna adlandırılan nobelyum, üç farklı ülkede bağımsız olarak keşfedilen tartışmalı bir aktinit elementtir.
  
  nobelyum, doğada bulunmayan sentetik bir elementtir. bilimsel araştırmalar dışında herhangi bir kullanımı bulunmuyor. bir faydası ve zararı da bilinmiyor. radyoaktifliği sebebiyle sağlık ve çevre için tehlikeli olabileceği öngörülüyor. sentetik, radyoaktif ve aktinit bir elementtir. daha hafif elementlerin parçacık hızlandırıcılarda yüklü parçacıklarla boğulması sonucu elde edilebilir. nobel ödüllerini kuran, dinamiti keşfeden alfred nobel onuruna isimlendirilmiştir. nobelyumun keşfi, çok karmaşık ve tartışmalı bir süreçte üç farklı ülkeden 3 farklı ekip tarafından bağımsız olarak gerçekleşmiştir. isveç, amerika ve rus bilim adamlarının keşif çalışmalarında zaferi rus ekibi kazanmıştır. ancak isveç ekibinin isim önerisi kabul edilmiştir. nobelyum keşfi ile ilgili anlaşmazlık bilgi kaynaklarında da kendini gösteriyor. bazı kaynaklarda isveç, bazılarında berkeley, çoğunda da dubna ekibi keşifçi olarak gösterilmiş. belki de bu anlaşmazlığın en pratik çözümü nobelyumun keşfi için uğraşan ekiplere ortak bir nobel ödülü vermek olabilir! ne dersiniz?
  
  nobelyum, 1957, 1958 ve 1966 yıllarında sırasıyla; isveç’te bulunan nobel fizik enstitüsü, abd’deki berkeley lawrence laboratuvarı ve rusya dubna’daki ortak nükleer araştırmalar enstitüsü tarafından bağımsız olarak keşfedilmiştir. resmi olarak dubna ekibinin keşfi tanınıyor. isimlendirme için de isveç ekibinin önerisi kabul edildi. keşif iddiaları ile ilgili hala anlaşmazlıklar devam ediyor. “nobelyum” kelimesi, isveçli kimyager alfred nobel onuruna soyadından esinlenilerek üretilen bir sözcüktür.
  
  isveçli ekip, küriyum-244 atomlarını karbon-13 iyonlarıyla siklotron adlı hızlandırıcıda bombardımana tuttu. bu yöntemle elde ettikleri yeni element 10 dakikalık yarılanma ömrü içinde gözlemlenebildi. isveç ekibi, 102 numaralı elementin 253 numaralı izotopunu keşfettiklerini bildiren bir rapor yayınladı. yeni elementin adını da “nobelium” olarak belirledi.
  
  daha sonra nisan 1958 tarihinde abd’deki berkeley kaliforniya üniversitesi bünyesindeki lawrence radyasyon laboratuvarı’nda (yeni adı lawrence berkeley ulusal laboratuvarı) görevli bilim adamları albert ghiorso, gleen seaborg ve çalışma arkadaşları, küriyum-246 izotopunu karbon-12 iyonlarıyla bombardımana tutarak 3 saniye yarılanma ömrü olan nobelyum-254 izotopunu elde ettiklerini bildirdi. berkeley ekibi, 102 numaralı elementin keşfedildiğini ileri sürdü; ancak nobel fizik enstitüsü’nün çalışmalarını doğrulayamadı.
  
  sovyetler birliği (rusya) dubna’daki ortak nükleer araştırmalar enstitüsü’nden geordy flerov liderliğindeki bir grup bilim adamı da, ilk olarak 1956 yılında plütonyumu oksijenle boğarak 102 numaralı elementin 252 numaralı izotopunun atomlarını sentezledi; ancak bu çalışmalarını bildirmediler. dubna ekibi, 1962 ve 1963 yılları arasında yaptıkları sentez çalışmalarında ise, isveç ekibinin çalışmalarını doğrulayamadı; ancak berkeley ekibinin çalışmalarını doğruladı. yarılanma ömrü 3 saniyeden daha uzun olan nobelyum-254 izotopunu sentezlediklerini 1966 yılında yayınladıkları bir raporla bildirdiler. rusya ekibi, uluslararası bilim dünyasında kabul gören yeni element kanıtlarını sunabilen ilk ekip oldu ve sentezledikleri elemente fransız kadın kimyager ırene joliot-curie (ünlü nükleer fizikçiler pierre ve marie curie’nin kızları) onuruna “joliotium” adını ve “jo” simgesini önerdiler.
  
  daha sonra nobelyum üzerinde yapılan kimyasal ve fiziksel değerlendirmeler üzerine isveç ekibinin raporundan bazı çelişkiler tespit edildi ve isveç ekibi keşif raporunu geri çekti.
  
  1992 yılında uluslararası temel ve uygulamalı kimya birliği (ıupac) keşif iddialarını yeniden değerlendirdi. sadece dubna ekibinin 1966’da 102 numaralı elementin atomunu doğru olarak tespit ettiğini kararlaştırdı. 1957 yılında aynı elementi berkeley ekibi keşfetmiş olmasına rağmen doğru kanıtları sunan dubna ekibi “nobelyum keşifçileri” olarak kayıtlara geçti. 1997 yılında ıupac tarafından isveç ekibinin önerisi olan “nobelium” ismi ve “no” sembolü onaylandı. çünkü bir süredir 102 numaralı element “nobelium” olarak anılıyordu ve alfred nobel onuruna bir elementin isimlendirilmesi uygun bulundu.