• başlığıñ tam biçimi türk dili derneği'niñ murat bardakçı'ya verdiği târihî ayar olan konudur, ancak hep 50'lik başlık açtığımız için böyle yazdım.

    konuya gelelim.

    konu göktürk damgalarınıñ millî bir alfabe olmaması savunusudur. murat bardakçı, ilber ortaylı ile birlikte göktürk damgalarınıñ alıntı olduğunu savunmaya çalışmıştır. ancak türk dili derneği başkanı gökbey uluç arkadaşım, buna yalıñ bir yanıt vérmiştir.

    hem de (bkz: bilal'e anlatır gibi)

    yanıtı bu görüntüde (1:08 ve soñrası) görebilirsiñiz. başındaki bölüm ise murat bardakçı ve ilber ortaylı'ya ait yanıtıñ konusu olan konuşmaları içeriyor.

    ilber ortaylı konuyu savunmaktan öte, naif bir şekilde "aramca kökenli olduğu iddia ediliyor" demiş. ancak bardakçı "milli değil" diye tutturuyor.

    gökbey sağ olsun, akıcı bir biçimde ve kağıtlarda olayı görselleştirerek bilal'e añlatır gibi añlatmış. ayrıca konu itibariyle ayar târihî olmuştur.
  • iyi anlatılması gereken ayardır.

    doğrudur, göktürk damgaları futhark yazıtlarındaki damgalara oldukça benzemektedir. ancak benzerlik, bilimsel bir ölçüt değildir. zira şekillerle seslerin bir bağlantısı olması gerekir.

    örneğin fenikelileriñ kullandığı damgalara baktığımızda şekilleriñ bir resimden türediğini görebiliyoruz:
    - alef damgası. alef sözcüğü (arapça elif), öküz/inek veya "iğdiş edilmiş hayvan" anlamındadır. damga da zaten öküz başına benziyor ve a sesini veriyor.
    - giml denilen damga için de aynısı geçerli, giml sözcüğü (arapça jamal) deve demektir ve fenikecede g sesini verir.
    bu örnekleri çoğaltmak mümkündür.

    yani arapça, latince, yunanca vb. alfabeleriñ atası olan fenike alfabesi, fenikelileriñ özgün damgalarından oluşmuştur. çünkü damgaların şekli ile denk gelen sesler örtüşmektedir.

    işte göktürk damgalarında da bu tür bir özellik bulunuyor. sesler ile şekiller tam bir örtüşme içinde. örneğin,
    - ok damgası (yani sözcük içinde ok/ko/uk/ku parçasını, tek başına ise "ok" diye bir sözcüğü ifade eden damga) şekil olarak da bir ok'tur.
    - ya damgası (yani sözcük içinde kalın y sesini, tek başına "ay" diye bir sözcüğü ifade eden damga), şekil olarak da bir yarım ay'dır (bazen dolunay, yani daire, olarak da çizilmiştir).
    - er damgası (yani sözcük içinde ince r sesini, tek başına "er" diye bir sözcüğü ifade eden damga), şekil olarak da bir er'dir, adam'dır.

    oysa futhark alfabesinde sesler ile şekil arasında herhangi bir bağlantı bulunmaz. damgalar sadece şeklen vardır. nasıl ki biz bugünkü alfabeyi, harflerin herhangi özel bir anlamı olmadan kullanıyorsak, futhark alfabesi de aynı şekilde kullanılmıştır. bu da futhark alfabesini kullanan iskandinav halklarınıñ alfabeyi başkasından aldığını gösterir.

    ancak tabii ki bu, futhark'ıñ illa da göktürk alfabesinden geldiğini göstermez. avrupa hunlarından aktarıldığı görüşü yaygın olsa da herhangi bir kanıt yoktur çünkü en erken futhark yazıtı 8.yy'a aittir, oysa hunlar isa'nıñ doğumu civarında gelmişlerdir ve 4.yy'a kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir. aradaki boşluk, karanlıktır.

    bazı dilbilimciler futhark'ın doğrudan latin alfasesinden türediği görüşündedirler. göktürk damgalarına benzemesi ise sadece bir tesadüften ibarettir diye düşünüyorlar. zira taş yazıtlara ne yazarsanız, bir şekilde birbirine benzeyecektir. ancak latin alfabesinden gelişinin güçlü ipuçları bulunuyor. çünkü örneğin f'ye benzeyen bir damga vardır ve gerçekten de f sesini verir (aynı damganın göktürk alfabesindeki karşılığı ise ek damgasıdır ve "ekmek, ziraat yapmak" eylemini betimler ve başak şeklindedir).

    o yüzden bu örnek üzerinden anlatırsak futhark alfabesindeki f'ye benzeyen damga gerçekten de f harfinden türemişken, göktürk alfabesindeki şekil ise bundan bağımsız olarak ekmek eyleminin tasviridir ve bunların birbirine benzemesi tamamen tesadüf olarak görünmektedir.
  • sözkonusu programı seyretmiştim aklımda kaldığı kadarıyla bardakçı türklerin göçmen oldukları için bulmaktan daha çok bu alfabeyi birilerinden aldıklarını söylüyordu. sonuçta şahsi fikridir ama şöyle ilginç bir durum var;

    göktürk alfabesi şekil olarak iskandinav alfabesine (bkz: futhark) benzeyen bir yazıdır. zaten yazıtları çözen kişi de bir danimarkalı olan vilhelm ludwig peter thomsen dir. yani arada bir bağlantı var ama tam olarak net değil. kesin yargılara varmak bu açıdan doğru sayılmaz.

    (bkz: kylver taşı)

    (bkz: cengiz alyılmaz)

    http://www.hurriyet.com.tr/pazar/5463960.asp
hesabın var mı? giriş yap