uss north carolina

• north carolina sınıfı, sınıfına adını verip deniz muharebe taktiklerinde devrim açan güzeller güzeli savaş gemisi. yarattığı devrim ve bu geminin önemini iyice kavrayabilmek için eskilere ve onu meydana getiren hikayeye inmek lazım.
  
  amerika birleşik devletleri, günümüzde halen aktif bir şekilde yürüttüğü "tehlikeyi vatan toprağına yaklaşmadan uzaktayken yok etmek" olan askeri savunma yöntemini daha 1800'lerin son yıllarında jeostratejist ve amiral alfred thayer mahan'ın doktrini ile hayata geçirmeye başlamıştı. mahan, bu doktrinin sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için bir devletin en büyük ve olmazsa olmaz aracının çok güçlü bir donanma olduğunu sentezlemiş ve bunu amerikan kongresi ile savunma bakanlığına kabul ettirmişti. akabinde sivil savaştan çıkalı çok olmayan abd, o yıllar dünyanın en büyük süper gücü olup "gün batmayan imparatorluk" çağını yaşayan, ayak bastığı her toprağı sömürgeleştiren viktoryen(victorian) ingiltere'nin olası bir istilasının fikrinden bile ürküyordu. ingiltere'nin kraliyet donanması(royal navy) dünyanın en güçlüsüydü ve almanya ile fransa da bu sömürge yarışında yer almak için hızlıca ve ardı ardında savaş gemileri indiriyor, büyük donanmalar inşa ediyorlardı.
  
  amerika, ilk ciddi donanma güçlendirme işine 1910'larda üretilen south carolina sınıfı savaş gemileri ile girdi. teknolojinin o yıllarda hızla ilerlemesinden ötürü her üretilen savaş gemisi sınıfı bir öncekini antika bırakıyordu. ama abd özellikle new york sınıfı savaş gemileri uss new york ve uss texas ile teknoloji olarak ingiliz donanmasının en güçlü savaş gemileri olan yeni queen elizabeth sınıfı savaş gemilerine(ki en ünlüsü efsanevi hms warspite) yetişmişti. abd bununla da durmadı, önce pensyllvania sınıfı(pearl harbor'da patlatılan ünlü uss arizona), sonra da new mexico sınıfı ve colorado sınıfı ile ingiliz donanmasının gemilerinden bile çok daha güçlü savaş gemilerini 10 yıl içinde üreterek royal navy'ye dünyadaki tek rakip donanma haline gelmişti.
  
  savaş gemisi dendiği zaman, doğal olarak akla 1. ve özellikle 2. dünya savaşındaki çelik zırhlı, devasa toplu savaş gemileri gelir. bu gemilerin rolü, japonya 1. dünya savaşı'ndan önceki rus-japon savaşının sonundaki 1905 tsushima deniz muharebesi'nde rus baltık donanmasını çok uzun mesafeden isabetli top atışları ile yok ettiğinde ortaya çıkmıştı. bu muharebeyi çok iyi etüd eden ingiliz deniz amirali sir john fisher, savaş gemilerinin geleceğinin uzak mesafeden isabete dayanan büyük çaplı top atışlarında olduğunu farketmiş ve hms dreadnaught'u tasarlayarak denizcilikte geri dönülemez bir devrime imza atmıştı. ve 1905'ten itibaren uss north carolina'nın hizmete girdiği 1940 yılına kadar üretilen tüm zırhlı savaş gemilerinin teknik görevi, uzaktan top atışı yapmak oldu.
  
  uss north carolina, daha inşaası sırasında normal bir savaş gemisinden daha uzun olan gövdesinin estetik ve güzel duruşu sebebiyle "showboat", yani "gösteriş teknesi" olarak adlandırılmaya başlamıştı. hakikaten günümüze kadar üretilen tüm savaş gemileri içerisinde bismarck ve nagato ile birlikte en güzeli olarak kabul edilir. ama uss north carolina'yı o güne kadar üretilmiş olan tüm zırhlı savaş gemilerinden farklı kılan unsur hızı oldu. hızının yüksekliğinden ötürü tarihteki ilk "fast battleship", yani "yüksek süratli savaş gemisi" oldu.
  
  uss north carolina'nın kaderini belirleyen ise 1941 yılındaki 3 olay oldu: 27 mayıs'ta bismarck'ın batırılması, 7 aralık'taki pearl harbor saldırısı ve 10 aralık'ta hms repulse ile hms prince of wales'in batırılması. bu üç hadisede de belirleyici unsurun uçaklar ve havadan gelen, ister torpido ister bomba şeklindeki türlü saldırılar olmasından ötürü amerikan donaması uss north carolina'daki birçok ikincil topu sökerek yerlerine birçok sayıda 40mm'lik bofors ve oerlikon uçaksavar silahları koydu. hatta o kadar bokunu çıkardılar ki geminin 16 inch'lik 9 topunun bulunduğu 3 taretin üstünde bile flak dediğimiz bu silahlardan monte ettiler. ve gemiyi bir efsane haline getiren süreç de böyle başlamış oldu...
  
  uss north carolina, kızkardeşi uss washington ile birlikte pasifik'teki neredeyse tüm çarpışmalarda yer aldı. uçaksavar sistemleri o kadar güçlü ve mürettebatı o kadar yetenekliydi ki, doğu solomon adaları muharebesinde abd'nin efsanevi uçak gemisi uss enterprise'ı batırmaya gelen japon hava kuvvetlerinden 14 uçağı sadece tek seferde düşürerek enterprise'ı kurtardı. bu muharebe sırasında geminin her tarafındaki uçaksavarların durmaksızın ateş etmesinden ötürü gözün gözü görmediği alevler ve dumanlar yükseldiğinden, enterprise'ın subayları endişeyle uss north carolina'nın ateş aldığını ve bir an yangına kapılıp patlayacağını düşünmüşlerdir.
  
  işte bu olay sayesinde, uçakların varlığı ile bir anda hantal birer hedef haline gelen zırhlı savaş gemilerinin, uçak gemilerine eskort olduğunda ortaya çıkan muazzam hem defasif hem de ofansif ateş gücünün geçilemez olduğu anlaşıldı ve savaş gemilerinin rolü, 2. dünya savaşının sonuna kadar uçak gemilerine hava ve kara savunması olarak evrim geçirerek yaşadı.
  
  uss north carolina, kariyeri boyunca 100'den fazla uçak düşürdü, hemen hemen tüm deniz muharebelerinde yer aldı ve görevden alındığı tarih olan 1947'ye kadarki 7 yıllık ömrü boyunca 15 muharebe yıldızı ile ödüllendirilerek tarihteki en kıdemli savaş gemisi oldu. japonya'nın koşulsuz şartsız teslimiyetini imzaladığı 2 eylül 1945'te abd'nin savaşta çarpışmış olan tüm savaş gemileri tokyo limanı'nda demirlemiş gövde gösterisi yaparken, uss north carolina hala liman açıklarında olası bir saldırıya karşı nöbette duruyordu.
  
  denizcilik tarihinin bu en önemli ve güzel savaş gemilerinden birini günümüzde hala görmek mümkün. north carolina eyaleti ve halkı kendi aralarında para toplayarak gemiyi sökülmekten kurtardılar ve bu efsane, günümüzde bir müze olarak ziyaret edilebilmektedir.
  
  uss north carolina müzesi
• ikinci dünya savaşında hemen hemen tüm büyük deniz savaşlarında yer almış bir abd savaş gemisi.
  
  hızlı savaş gemilerinin ilki olarak üretilen north carolina 1941 nisan'ında donanmanın hizmetine verildi. 44 bin ton ağırlığındaki geminin ana silahları 3 taretindeki 16 inçlik toplarıydı. bunlara ek olarak sınıfındaki diğer zırhlılar gibi çok güçlü uçaksavar silahlarıyla donatılmıştı. 4 motorunun ürettiği 120 bin beygirlik güç gemiyi saatte 48 km hıza çıkarabiliyordu.
  
  north carolina pearl harbor baskınından sonra bu bölgede devriye görevine çıkmış birkaç ay sonra atlantik'teki kriegsmarine'in tirpitz tehdidine karşı hazır beklemişti. almanlar ile ingiliz kraliyet donanmasının ilgilenmesi üzerine north carolina asıl ihtiyaç duyulan yere pasifik'e gönderildi.
  
  1942 yazında uss enterprise, uss atlanta, uss portland ve 8 destroyerin eşlik ettiği filo ile güney pasifik'te göreve çıkan north carolina, kanlı guadalcanal ve tulagi çıkarmalarında deniz piyadelerine destek oldu. north carolina'ın asıl görevi ise abd'nin o tarihte sahip olduğu az sayıdaki uçak gemilerini korumaktı (uss enterprise, uss wasp, uss saratoga).
  
  24-25 ağustos 1942'de uss north carolina pasifik cephesinin önemli savaşlarından stewart adaları savaşında uçak gemilerine eşlik etti. bu savaşta tespit edilen japon uçak gemisi ryujo'dan kalkan japon uçakları uss enterprise'a ve uss north carolina'ya saldırdı. north carolina eşsiz uçaksavar ateşiyle sadece 20 dakikada 14 düşman uçağını düşürdü. geminin 127 mm'lik, 40 mm'lik, 20 mm'lik ve 12,5 mm'lik (50 cal) uçaksavarları öyle bir ateş açmış ki uss enterprise'tan gelen telsiz mesajında "gemide yangın mı çıktı" diye sorulduğu kayıt edilmiş. carolina bu savaşta hiç isabet almadı ancak enterprise'a 3 bomba isabet etti ve gemi ağır hasar aldı. japonların 100'e yakın uçak kaybetmesi ile abd hava üstünlüğünü ele geçirdi.
  
  6 eylülde carolina bir denizaltı saldırısına uğradı ancak başarılı bir manevra ile torpidolardan kurtuldu. 9 gün sonra ı-19 carolina'ya ve koruduğu uss wasp'a saldırdı. uss north carolina bir isabet aldı 6 mürettebatı hayatını kaybetti ancak yarası ağır değildi, wasp ise yediği torpido ile sulara gömüldü.
  
  wasp'ı batıran ı-19 denizaltısı 1943'te bir abd destroyeri tarafından batırıldı.
  
  bu saldırıdan sonra pearl harbor'a dönen gemi tamir edildikten sonra tekrar göreve döndü. eylül 1943'te yeni radar ve atış kontrol sistemi ile ilk görevi gilbert adaları operasyonu oldu. bu operasyon ve katıldığı diğer bazı operasyonlarda carolina'nın öncelikli görevi hep uçak gemilerini korumak oldu. 1944'te bir düşman kargo gemisini batırdı.
  
  mart-nisan 1944'te palau ve woleai saldırılarına katıldı, taşıdığı deniz uçakları bazı denizcileri kurtardı, sahil tahkimlerini topa tuttu. tekrar pearl harbor'da bakıma alındı.
  
  6 haziran 1944'te avrupa'da tarihin en büyük çıkarma harekatının başladığı gün (bkz: normandiya çıkarması), carolina saipan saldırısına katıldı ve uçak gemilerine yakın koruma sağladı. adaya yeterince yaklaştıktan sonra da düşman destek hatlarını ve karargahlarını bombaladı.
  
  uss north carolina'nın sonraki savaşı ise tarihteki en büyük deniz savaşlarından biri olarak bilinen filipinler deniz savaşı oldu. 19-20 haziran'da japon donanması yaklaşık 600 uçakla abd donanmasına saldırdı. carolina bu savaşta da uçak gemilerini uçaksavarlarıyla korudu. savaş kesin olarak abd zaferiyle sonuçlandı.
  
  north carolina ileri harekatlarda uçak gemilerini korumaya devam etti. 7 kasımda katıldığı ulithi filosuyla büyük bir kasırgaya yakalandı minimal bir hasarla kurtuldu. bir kaç gün sonra ilk kamikaze saldırısıyla karşılaştı.
  
  22 şubatta iwo jima çıkarmasında deniz piyadelerine destek oldu. bu savaşa kadar sayısı tam olarak bilinmese de pek çok düşman uçağını düşürdü ya da düşürülmesinde rol oynadı.
  
  ardından nisanda okinawa harekatında görev yaptı. 3 kamikazeyi daha düşürdü ancak yanlışlıkla filodaki bir abd gemisinin ateşine maruz kaldı 3 denizci hayatını kaybetti 44'ü yaralandı. 7 nisanda japon donanmasının efsanevi zırhlısı ^*, okinawa'ya doğru intihar görevine gönderildi. ancak north carolina'ya görev düşmedi, torpido ve pike bombardıman uçaklarının amansız saldırısı ile bu dev deniz canavarı saatler içinde batırıldı.
  
  okinawa görevinin ardından japon anakarasına denizden ve havadan müthiş bir bombardıman başladı. b-29'lar havadan aralıksız bomba yağdırırken teslim olmaya direnen japonlara aynı zamanda denizden de onlarca ingiliz, yeni zelanda ve abd savaş gemileri ateş açıyordu. north carolina üzerine düşeni yaptı ve tokyo'daki endüstriyel tesisleri vurdu.
  
  japonların atom bombasını yedikten sonra teslim olmasının ardından uss north carolina amerika'ya geri döndü. 1947'de ihtiyat filosuna dahil oldu.
  
  1958'de artık jetlerin üstün olduğu hava sahasında ve nükleer denizaltıların cirit attığı okyanuslarda büyük savaş gemilerinin etkisiz kalacağı gerçeği üzerine pek çok savaş gemisi gibi satılıp parçalanması gündeme geldi. 1961'de north carolina eyaletinin ısrarları sonucu müze gemisi olmasına izin verildi.
  
  sayısız çarpışmaya giren, savaş boyunca sadece 10 personelini kaybeden, gümüş ve bronz savaş yıldızı madalyalı gemi 1962'den beri north carolina eyaletinde sergilenmektedir. müze savaşta ölen 10.000 north carolina vatandaşına adanmıştır.
  
  kaynaklar: battleshipnc.com, history.navy.mil, wikipedia.en, maritimequest