yüzyılın casusu çiçero
-
--- spoiler ---
kısaca "çiçero" olarak da geçen, 2019 türkiye yapımı tarih-espiyonaj-biyografik drama filmi. yönetmenliğini ünlü türk sinemacılardan serdar akar'ın gerçekleştirdiği film, ikinci dünya savaşı sırasında nazi almanyası adına türkiye'de casusluk yapan ve "çiçero" lakabıyla tanınan elyesa bazna (ilyas bazna) isimli arnavut casusun gerçek hayat hikayesinden uyarlanmıştır. bazna, aslen kosova doğumlu bir arnavut olmasına karşın, maddi gerekçelerle ikinci dünya savaşı döneminde türkiye'deyken nazi almanyası adına casusluk yapmıştır. bazna, 1943 yılında ankara'daki birleşik krallık (ingiltere) büyükelçiliğinde büyükelçi hughe knatchbull-hugessen'in yardımcısı olarak işe başlamıştır. birkaç yabancı dili çok iyi bilen ve daha çok ayak işlerine (şoförlük, tercümanlık, valelik) bakan bazna, bu dönemde bazı gizli ingiliz dokümanlarını ludwig carl moyzisch aracılığıyla almanlara (büyükelçi franz von papen'e) servis etmiş ve bunun karşılığında para almıştır. moyzisch, bu olayları daha sonra 1950 yılında büyük ses getiren operation cicero (der fall cicero) kitabında ifşa etmiştir. bazna da, i was cicero adlı otobiyografik eserinde (türkçesi ankara casusu çiçero şeklindedir) bu olayları kendi perspektifinden anlatmıştır. bu hikâye, daha önce 5 fingers - ankara casusu (1952) adlı ünlü hollywood yapımı filme ve onun hemen öncesinde 1951 tarihli ankara casusu çiçero adlı türk filmine konu olmuştur. yeni çekilen filmde, çiçero'yu behzat ç. dizisi sayesinde türkiye çapında tanınan ve çok sevilmeye başlanan türk aktör ve tiyatrocu erdal beşikçioğlu canlandırmaktadır. filmin diğer önemli oyuncuları arasında burcu biricik, altan erkekli, mehmet esen, cem kurtoğlu ve nicholas facey yer almaktadır. ayrıca iddialara göre, ünlü italyan aktrist monica bellucci'yi filmde oynatabilmek için görüşmeler halen devam etmektedir. yapımcısı, dijital sanatlar yapımevi'nin patronu ve ayla filminin de yapımcısı mustafa uslu olan filmin senaristi ise ali can yaraş'tır. filmin görüntü yönetmenliğini mustafa uslu'nun ayla filminde birlikte çalıştığı jean-paul seresin, sanat yönetmenliğini ise yavuz fazlıoğlu üstlenmiştir. ayrıca filmin tema müziklerinde fahir atakoğlu imzası olacaktır. 20 milyon türk lirası gibi ciddi bir bütçeyle çekilen filmin, 5 ocak 2019'da vizyona girmesi planlanmaktadır. bu tarih, 28 mart 2018'de istanbul'un eyüpsultan ilçesinde bulunan melek sineması'nda gerçekleştirilen tanıtım toplantısında yapılan açıklamada belirtilmiştir. film ekibi, yapım için almanya konsolosluğu'ndan destek aldıklarını da açıklamıştır. çok heyecanlı ve güzel bir türk filmi yolda gibi gözüküyor...
konusu
yüzyılın casusu olarak bilinen çiçero kod adlı elyesa bazna (erdal beşikçioğlu), ikinci dünya savaşı sırasında ingiltere büyükelçiliği’nde uşak olarak çalışmaktadır. büyükelçilik içinden birçok bilgiye rahatça ulaşabilen bazna, kısa süre sonra para karşılığı almanlar için casusluk yapmaya başlar ve “çiçero” kod adını alır. çiçero, verdiği bilgilerle savaşın gidişatını değiştirir; ancak savaş esnasında yapılan t4 operasyonu ile engellilere yapılan katliamlara engel olamaz. "yüzyılın en büyük casusluk hikayesi" olduğu iddiasını taşıyan "çiçero", almanya'nın pek bahsedilmeyen savaş uygulamalarından t4 programına değinerek, down sendromlu, engelli vb. çocukların trajik kaderlerini de beyazperdeye yansıtıyor.
imdb.com - https://www.imdb.com/title/tt8385420/
vikipedi - https://tr.wikipedia.org/wiki/çiçero_(film)
trailer - https://www.youtube.com/watch?v=oayjrq-_gr8
--- spoiler --- -
dönem filmlerini seven biri olarak sabırsızlıkla beklediğim film.
vizyon tarihi 5 ocak 2019 imiş... -
filmde dive bomber stuka ların gruplar halinde düz bombardıman yapmaları olmamıştır
-
ayla'nın yapımcısı mustafa uslu'nun sinemaya tekrar taşıdığı , yönetmen koltuğunda serdar akar'ın oturduğu ve başrolünü erdal beşikçioğlu'nun üstlendiği daha önce sinemamıza 1951 yılında (bkz: ankara casusu çiçero) olarak taşınan hikayenin yeni filmidir ;
https://www.youtube.com/watch?v=oayjrq-_gr8 -
--- spoiler ---
film hakkında bazı bilgi, gözlem ve yorumlarım şöyle;
- filmin resmi web sitesi budur: http://www.cicerofilmi.com/
- filmin en sonunda, çiçero kod adlı ilyas bazna'nın mit (o dönemdeki adıyla milli emniyet hizmetleri-meh veya milli amele hizmeti-mah) mensubu olduğu ve hatta ölmeden kısa süre önce (mayıs 1938'de) bizzat ulu önder mustafa kemal atatürk tarafından görevlendirilerek tüm bu operasyonu yönlendirdiği gibi hayli abartılı ve hayali bir görüş işlenmiştir. oysa kısa süre önce bu konu hakkında yapılmış en kapsamlı çalışmalardan birisine imza atan türk gazeteci murat yetkin, meraklısı için casuslar kitabı adlı eserinde bazna'nın mit tarafından yönlendirdiği iddialarına yer verse de (ki bunu zaten bizzat mit açıklamıştır), bu konuda ciddi bir bulguya rastlamamıştır. bu nedenle, daha önce bu konuyu işleyen hollywood yapımı ünlü 5 fingers (1952) filminde vurgulanan bazna'nın para kazanmak için nazilere belge sattığı görüşü bence halen daha makul bir yorum olarak gözükmektedir.
- filmde bazna henüz çok küçük yaşlarda bir çocukken, engelli (down sendromlu) kardeşinin birinci dünya savaşı sırasında vurularak öldürüldüğü gösterilmiştir. ancak bunun gerçek olup olmadığını bilemiyorum.
- filmde bir sahnede almanya'nın istanbul büyükelçisi franz von papen, türk dış işleri bakanı numan menemencioğlu'na sert bir şekilde ingilizlerle (winston churchill'le adana'daki istasyon görüşmesi) yapılan gizli görüşme nedeniyle nota vermektedir.* bu sahnede, papen'in osmanlı ordusu'nda atatürk'ten daha kıdemli olduğunu hatırlatması üzerine, menemencioğlu, von papen'e kibarca mustafa kemal atatürk ve ismet inönü'nün kendisinin ankara büyükelçisi olarak atanmasına karşı çıktıklarını hatırlatmaktadır. gerçekte ise bu görüşmede bu sözlerin söylenip söylenmediği bilinmemektedir.
- filmde sovyet istihbarat teşkilatı nkvd'nin ömer tokat aracılığıyla franz von papen'e düzenlediği suikast girişimi, ingiliz istihbaratının (mi6) bir operasyonu olarak yansıtılmıştır. ayrıca yine filmde, bu suikastı bizzat ilyas bazna önlemiş ve bunu da türkiye'nin almanya ile savaşa girmesini önlemek için vatansever güdülerle yapmıştır. ancak filmde suikast girişimi bazna'nın adamı pataklaması nedeniyle yarıda kalsa da, gerçekte suikast girişimi yaşanmış; ancak tokat'ın papen'e ateş etmeden önce sis bombasını patlatması nedeniyle başarısız kalmıştır.
- filmde ilyas bazna yetenekli bir arya solisti olarak gösterilmektedir. hakikaten de, bazna'nın ankara'da şarkıcılık girişimleri olmuştur. ancak oldukça başarılı bir şekilde arya söyleyebilmesi, bence hayli abartılı bir durumdur.
- filmde burcu biricik'in canlandırdığı cornelia kapp, gerçekten de naziler için çalışan, ama daha sonra amerikalılara haber taşıyan bir kişi olarak tarihsel araştırmalarda geçmektedir. ancak bu filmde ingilizlere çalışmaya başladığı beyazperdeye yansıtılmıştır.
- 1940'lı yıllarda geçen filmde luciano pavarotti'nin 1980'lerde seslendirdiği nessun dorma eseri yorumuna yer verilmiştir.
- filmde nazilerin engelli çocukları öldürmek için geliştirdikleri t4 operasyonuna da yer verilmiş ve hatta cornelia kapp'ın oğlu engelli olarak resmedilerek, bu konu hikâyenin merkezine yerleştirilmiştir. bu, tarihsel gerçeklerle örtüşmese de, siyasi mesaj olarak elbette gayet olumludur.
- filmde önemli tarihi karakterler başarıyla canlandırılmıştır. ilyas bazna'yı erdal beşikçioğlu, alman büyükelçilik görevlisi moyzisch'i murat garibağaoğlu, almanya büyükelçisi franz von papen'i mehmet ulay, ingiltere büyükelçisi sir hughe knatchbull-hugessen'i tamer levent, numan menemencioğlu'nu levent ülgen, ingiltere başbakanı winston churchill'i gerry george* ve nazi almanyası lideri adolf hitler'i peter cunningham* canlandırmıştır. ayrıca mustafa kemal atatürk ve ismet inönü de bir sahnede yer almışlardır. atatürk aslına epey benzemişken, inönü gerçek halinden epey farklı ve bıyıksız olarak canlandırılmıştır. ayrıca churchill-inönü görüşmesinde ismet paşa'nın ağır işitmesi konusu da işlenmiştir.
- filmde ilyas bazna'nın alman büyükelçiliğinden aldığı paraların sahte olduğunu bildiği iddiasına yer verilmiştir. oysa gerçekte bazna aldığı paralarla bursa'da çelik palas adlı bir otel satın almış ve kaplıca turizmi için tasarladığı bu oteli -aldığı paralar sahte çıkınca- ekonomik olarak çok zor durumda kaldığı için satmak zorunda kalmıştır. yani filmdeki bu iddia da gerçekle örtüşmemektedir.
- sonuçta, oldukça iyi bir film olmasına karşın, siyasi mesaj kaygısı nedeniyle tarihsel gerçekler tam olarak yansıtılamamış ve ilyas bazna'dan büyük bir türk kahramanı yaratılmaya çalışılmıştır. bu, belki de doğru bir iddiadır ama henüz bu yönde elimizde güçlü kanıtlar yoktur... ayrıca yurtdışında izlenebilirliği ve ses getirebilmesi açısından bence çok doğru ve yabancıların seveceği bir projedir.
- son olarak, filmin imdb.com puanı şimdilik 7/10'dur.
--- spoiler ---
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap